Osmanlı İmparatorluğu döneminden başlayarak bir takım düzenlemelerle eski eser tanımı yapılmaya çalışılmış; eski eserleri bulanların mülkiyet hakları ve eski eserlerin sınır dışına çıkarılmaları ile ilgili düzenlemeler yapılmıştır. Eski eserleri korumaya ilişkin işl çabalar 1846-1847 yıllarında Tophane-i Amire Müşiri Fethi Ahmet Paşa'nın bir takım eseleri Aya İrini kilisesinde toplayarak depolaması ile başlar. 1868-71 yılları arasında Galatasaay Lisesi öğretmenlerinden Bay E. Goold bu depo müzeye müdür olarak atanır.
1869 yılına kadar Osmanlı kanunlarındaki eski eserlerle ilgili tek madde 9.8.1858 tarihli Ceza Kanunnamesi'nin 133. maddesisidir ki bu eski eserlere zarar verenlerin cezalandırılmaları ile ilgili bir maddedir. Daha sonra 1869, 1874, 1884, 1906, 1912 yıllarında olmak üzere eski eserlerle ilgili beş ayrı nizamname yürürlüğe konmuştur. 1869 Asar-ı Atika nizamnamesi (AAN 1869) 7 maddeden oluşmaktadır. Bu nizamname Osmanlı topraklarında kazı izni alınmasını Maarif Nezareti'nin iznine bağlamakta, sikkeler dışında diğer eserlerin yurt dışına çıkarılmalarını yasaklamaktadır. Kazılarda çıkan çift olan eserlerden birinin devlete bırakılması şartı getirilmektedir. Eserlerin mülkiyeti eserleri bulan kişilere bırakılmıştır. Eserleri bulanlar bunları yurt içinde özel kişilere ve hatta hükümete satma hakkına sahiptirler.
Metnin tamamına buradan ulaşabilirsiniz: ~/UserFiles/OldSiteFiles/image/files/Eski%20Eserler.PDF
Kaynak: Tarih ve Gündem Nisan 2016 - Sayı: 1
