Anayasa
Mahkemesi 01/02/2024 tarihinde 2022/154 Esas numaralı dosyada verilen karara
göre, 854 sayılı Deniz İş Kanunu’nun 40. maddesinin yedinci fıkrasının
Anayasa’ya aykırı olduğunu tespit etmiştir. İlgili fıkranın iptal kararı Resmî
Gazete’de yayımlanmasından başlayarak altı ay sonra yürürlüğe girmesine karar
verilmiştir. Buna göre, gemi adamı olarak görev yapan işçinin limanda geminin
hareketinden önce gemiye dönerek veya gemiye dönmeden hizmete girmemesi
sebebiyle iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda kullanılmayan yıllık izin
ücretinin talep edilemeyeceğine hükmedilmiştir. Başvurucu dilekçesinde kısaca;
işçinin sözleşmesinin sona erdiği ve ücretli yıllık iznini kullanmadığı durumda
bu yıllık izne karşılık gelen ücretin talep edilmesinin mümkün olduğu
dolayısıyla yıllık iznin kullanılmamış olmasının Anayasa’da belirtilen dinlenme
hakkını zedelemeyeceği fakat kullanılmamış yıllık izne karşılık gelen ücretin
itiraz konusu kural esas alındığında belirli koşulların gerçekleştiği hallerde
ödenmemesinin dinlenme hakkıyla ilişkili olmadığı dikkate alındığında bu
durumun Anayasa’ya aykırı olacağını savunmuştur. Anayasa Mahkemesi’nin
değerlendirmesine göre dava konusu 854 sayılı Kanun’un 14. Maddesinin ilgili
bendine göre gemi adamlarının iş sözleşmelerinin feshedilmesi durumunda hak
kazanılan ancak kullanılmayan yıllık izne ilişkin ücretin talep edilemeyeceği belirtilmiştir.
Söz konusu bende göre dinlenme hakkı kapsamında bulunan ücretli yıllık izin
hakkı işlevini tamamen yitirecektir. İşçinin ücretli yıllık izin kullanmasını
sağlamanın işverenin yükümlülükleri kapsamında bulunmaktadır. Aynı zamanda
ücretli yıllık iznin kullanılacağı zamanın ilke olarak işveren tarafından
belirlenmektedir. Bu durumlar dikkate alındığında iznin kullanılmasından önce
sözleşmenin söz konusu sebeplere bağlı olarak feshedilmesi halinde
uygulanabilecek telafi edici herhangi bir yöntem öngörülmemektedir. Bu nedenle
dinlenme hakkına ilişkin devletin pozitif yükümlülükleriyle
bağdaşmamaktadır. Sonuç olarak mahkeme ilgili kanunun belirtilen maddesine
göre sözleşmesinin feshedilmesi halinde ücretli yıllık izin hakkının ihlal
edildiği neticesine vararak Anayasa’ya aykırılığına ve iptaline karar
vermiştir.
Kaynak: Anayasa
Mahkemesi’nin 01/02/2024 tarihli 2022/154 Esas, 2024/33 Karar Numaralı kararı
(Resmî Gazete Tarih ve Sayı: 14/03/2024-32489)
