Geçtiğimiz günlerde Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla İcra ve İflas Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 28.02.2018 tarihinde görüşülüp kabul edilmesinin ardından 15.03.2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu kapsamda kanun koyucu tarafından düzenlenen hükümler çerçevesinde günümüzde şirketler tarafından sıkça başvurulan “iflas erteleme kurumu” kaldırılmıştır.
Adalet Komisyonu tarafından kabul edilen 7101 sayılı Kanun’un 3.maddesi uyarınca İcra İflas Kanunu’nun 179. Maddesinde değişikliğe gidilerek iflas erteleme kurumunun düzenlendiği kanun metninin revize halinde “iflas erteleme” ibarelerinin kaldırıldığı görülmektedir.
Ancak önemle belirtelim ki 7101 sayılı Kanun’un 46. Maddesi uyarınca 2004 Sayılı İcra İflas Kanunu’na eklenen “Geçici 14. Madde ile” kanunun yürürlüğe girdiği tarihte görülmekte olan iflasın ertelenmesi ve konkordato talepleri hakkında talep tarihinde yürürlükte bulunan hükümlerin uygulanmasına devam olunacağını ancak yayım tarihi olan 15.03.2018 itibariyle aşağıda detaylı anlatılacak olan hususların geçerli prosedür halini alacağı düzenlenmiştir.
Nitekim söz konusu değişiklik ile birlikte akıllara bundan sonra borçlu şirketler için nasıl bir uygulamanın olacağı, iflas erteleme yerine hangi prosedüre başvurabilecekleri sorusu gelmektedir. Bu kapsamda ise kanun koyucu tarafından, OHAL ile birlikte gündeme gelen konkordato müessesinin detaylı bir şekilde revize edilerek borçlu bakımından başvurulabilecek yegane prosedür haline getirildiği görülmektedir.
Öncelikle iflas erteleme kurumunun ne olduğu konusunda ufak bir bilgilendirme yapılması gerekirse; İflasın ertelenmesi borca batık durumda olan bir sermaye şirketleri tarafından mahkemeye sunulan inandırıcı iyileştirme projesi çerçevesinde, Mahkemece atanacak bir kayyım nezaretinde ve belli bir süre içerisinde mali durumun düzeltilerek iflastan kurtulmaları için öngörülen hukuki bir müessesedir.
Her ne kadar iflas erteleme müessesi, geçici bir ekonomik darboğaz yaşayan şirketlerin, bu durumdan kurtulması ve sürdürülebilir bir işletme haline gelmesi için yasaya konulmuş olsa da kanunun gerekçesi kısmında uygulamada ortaya çıkan sorunlar ve kötüye kullanım nedeniyle bu kurumun kaldırıldığı belirtilmiştir.
Bu durumda kanunun kabulünün akabinde iflas erteleme kurumunun kaldırılması ile borçluların borçlarını ödeyebilmek veya iflastan kurtulmak için başvurabileceği yegane prosedür kanun koyucu tarafından “konkordato talep edilmesi” olarak gösterilmiştir. Bu bakımdan Konkordato;
“Mali durumu bozulmuş olan borçlular ile bu durumda olan bir borçlunun alacaklılarını korumayı amaçlayan bir uygulama olup konkordato ile borçlu borçlarını konkordatoda kabul edilen şekilde ödemekle, borçlarının tamamından kurtulur. Dolayısı ile konkordato, borçlu ile alacaklıları arasında mevcut borçların yeniden yapılandırılmasına ilişkin bir anlaşma niteliğindedir.”
şeklinde tanımlanmaktadır.
Konkordatoya ilişkin olarak İİK kapsamında düzenlenen hükümler çerçevesinde; içeriğine göre (Vade, Tenzilat Konkordatosu) düzenleniş biçimine göre(Adi, Mevcudun Terki) ve yapıldığı zamana göre(İflas içi, İflas Dışı) olmak üzere çeşitli türlere ayrılmıştır.
Anılan kanun değişiklikleri çerçevesinde yeni uygulamaların konulduğu kısımların daha çok iflas dışı konkordatoya ilişkin olması sebebiyle bu yazımızda iflas dışı konkordatoyu ele alacağız.
İFLAS DIŞI KONKORDATO
Konkordatonun Talep Edilmesi
Borçlarını vadesi geldiği halde ödeyemeyen veya vadesinde ödeyememe tehlikesi altında olan borçlu, vade verilmek veya tenzilat yapılmak suretiyle borçlarını ödeyebilmek veya iflastan kurtulmak için konkordato talep edebilme imkanına sahiptir.
Nitekim önemle belirtilmesi gerekir ki iflas ertelemeden farklı olarak konkordatoyu borçlunun yanı sıra, borçlunun alacaklılarından herhangi biri de gerekçeli dilekçesini mahkemeye sunmak kaydıyla talep edebilme hakkına sahiptir.
2004 sayılı İcra İflas Kanunu ile iflas dışı konkordato talebinin, iflasa tabi borçlu için muamele merkezinin bulunduğu yer; iflasa tabi olmayan borçlu için yerleşim yerindeki mahkemeye yapılması gerektiği belirtilmiş olmasına karşılık 7101 sayılı Kanun’un 13. Maddesi uyarınca İİK 285. Maddede değişikliğe gidilmiş, görevli mahkemenin icra mahkemesi yerine “Asliye Ticaret Mahkemesi” olacağı düzenlenmiştir.
Konkordato talep eden borçlu tarafından yetkili Asliye Ticaret Mahkemesi’ne gerekçeli dilekçesi ile birlikte “Konkordato ön projesi, borçlunun malvarlığının durumunu gösteren belgeler, mali tablolar, alacaklıları gösteren liste, şirketin finansal analiz raporları” da mahkemeye sunulmak durumundadır.
Konkordato talebinin alacaklı tarafından yapılması halinde ise alacaklı tarafından mahkemenin belirleyeceği süre içerisinde gerekli evrakları sunması istenir.
Geçici Mühlet
2004 sayılı İcra İflas Kanunu kapsamında değişiklik yapılmasından önce konkordato sürecine ilişkin olarak verilen mühlet bakımından bir ayrıma gidilmemiş olup yalnızca 3 aylık bir mühlet içerisinde (gerekli olması halinde en fazla 2 ay uzatılabilirdi) alacaklılar ile anlaşılması öngörülmüştür.
Ancak anılan kanun değişikliği ile birlikte konkordato talebi üzerine mahkeme tarafından belgelerin eksiksiz olduğu tespit edildikten sonra derhal verilen geçici mühlet kararı 3 aylık olup kararı veren mahkeme tarafından söz konusu mühlet en fazla 2 ay uzatılabilir. Dolayısı ile geçici mühletin toplam süresi 5 ayı geçemeyecektir.
Nitekim ayrıca geçici mühlet kararı ile birlikte mahkeme tarafından borçlunun malvarlığının muhafazası için gerekli görülen bütün tedbirler alınır.
Geçici mühlet kararının verilmesi ile birlikte 7101 sayılı kanunun 16.maddesi ile değiştirilen İİK madde 288. Madde kapsamında kesin hükmün sonuçlarını doğuran geçici mühlet kararının ticaret sicil gazetesinde ve Basın İlan Kurumunun resmi ilan portalında ilan edilecek, derhal tapu müdürlüğüne, ticaret sicili müdürlüğüne, vergi dairesine, gümrük ve posta idarelerine, Türkiye Bankalar Birliğine, Türkiye Katılım Bankaları Birliğine, mahalli ticaret odalarına, sanayi odalarına, taşınır kıymet borsalarına, Sermaye Piyasası Kuruluna ve diğer ilgili yerlere bildirilmesi gerektiği düzenlenmiştir.
Geçici mühletin ilanı ile birlikte alacaklılara 7 gün içerisinde dilekçeyle itirazda bulunabilecekleri, de hatırlatılır.
Ancak geçici mühlet talebinin kabul edilmesi, geçici komiserin atanması, geçici mühletin uzatılması ve tedbirlerine karşı kanun yoluna başvurulamaz.
Kesin Mühlet
Geçici komiser tarafından mahkemeye sunulan rapor ile birlikte mahkeme tarafından borçlu veya konkordato talep eden alacaklı duruşmaya davet edilerek dinlenir, konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olduğunun anlaşılması halinde borçluya “1 yıllık” kesin mühlet verilir. Söz konusu süre güçlük arz eden özel durumlarda talep üzerine(Komiser/Borçlu tarafından) 6 aylığına uzatılabilir.
Kesin mühletin verilmesinin akabinde komiser tarafından alacaklıların alacaklarını bildirmeye davet edildiği ilan yapılır. 288. Madde uyarınca yapılan ilan ile 15 gün içerisinde alacağını bildirmeyen alacaklıların konkordato projesinin müzakerelerine kabul edilmeyecekleri ihtarı da yapılır.
Konkordato Komiserinin Görevi
Komiser görevlendirilmesine müteakip borçlunun mevcuduna ilişkin kıymet takdiri raporu düzenlenerek alacaklılar toplantısından önce yazılı olarak rehinli alacaklılara ve borçluya bildirilir.
İlgililer bu rapor kapsamında rehinli mallara ilişkin kıymetin yeniden takdir edilmesini 7 gün içerisinde mahkemeden isteyebilir.
7101 sayılı Kanun kapsamına eklenen yeni bir madde olan 308/h maddesi uyarınca adi konkordatoda borçlu, o¨n projede belirtmek suretiyle, alacaklı lehine rehin tesis edilmis¸ borçlarının yapılandırılmasını bu madde uyarınca talep eder.
Komiser, kesin mu¨hlet ic¸inde uygun go¨recegˆi zamanda bu¨tu¨n rehinli alacaklıları görüşmek için tebligat çıkararak davet eder. Müzakerede ve müzakereyi takip eden 7 gün içerisinde rehinli alacaklıların 2/3’sini aşan çoğunluğu ile anlaşma hasıl olursa komiser anlaşmaları tutanağa bağlayarak mahkemeye sunacağı rapor ile birlikte bu durumu bildirir.
Değişiklik ile birlikte 290. Madde kapsamında düzenlenen konkordato komiserine ilişkin olarak; dosyayı teslim alan komiser, konkordatonun tasdikine yönelik işlemleri tamamlayarak dosyayı raporuyla birlikte mahkemeye iade eder. Bu kapsamda görev alanı konkordato sürecinin seyrine ilişkin bilgilendirmek, rapor hazırlamak veya mahkeme tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek olacaktır.
Ayrıca komiser tarafından durumun gerekçeli açıklanması şartıyla 1 yıllık kesin mühletin yeterli görülmemesi halinde 6 aya kadar mahkeme tarafından süreç uzatılabilir. Bu talebin borçlu tarafından yapılması halinde komiserin görüşü alınır.
Konkordato komiserinin nitelikleri Adalet Bakanlığınca yürürlüğe konulan yönetmelikle belirlenir. Komiserin yapmış olduğu işlemlere ilişkin şikayetler asliye ticaret mahkemesinde kesin olarak karara bağlanır.
Alacaklılar Kurulu Görevleri
Anılan kanun ile kabul edilen değişiklik kapsamında yeni bir kurum olarak İİK kapsamında alacaklılar kurulu düzenlenmiştir.
Mahkeme tarafından verilen kesin mühlet kararı ile birlikte aynı zamanda 7 alacaklıyı geçmemek ve ücret takdir edilmemek kaydıyla her ay en az 1 defa toplanmakla görevli alacaklılar kurulu oluşturulabilir.
Kurul, komiserin faaliyetlerini denetler, tavsiyelerde bulunabilir ve hatta komiserin değiştirilmesini mahkemeden talep edebilir.
Kesin Mühletin Kaldırılması
Değişiklik ile birlikte kanunun İİK 291. Maddesi ve devamında düzenlenen hususlar kapsamında; borçlunun mali durumunun düzelmesi nedeniyle kesin mühlet kaldırılabileceği gibi İİK madde 292 bakımından iflasa tabi borçlulara ilişkin olarak da mühletin kaldırılarak iflasına resen karar verebilmesi mümkündür. Söz konusu haller;
-Borçlunun malvarlığının korunması için iflasın açılması gerekli ise,
-Konkordatonun başarıya ulaşmayacağı anlaşılıyor ise,
-Borçlu 297. Maddeye aykırı davranışlarda bulunur veya komiser talimatlarına uymaz ise,
-Borca batık olduğu anlaşılan sermaye şirketinin konkordato talebinden feragat etmesi halinde.
Her halde mühletin kaldırılması için mahkeme tarafından borçlu ve varsa konkordato talep eden alacaklı ile alacaklılar kurulu duruşmaya davet edilir.
Kesin Mühletin Alacaklılar Bakımından Sonuçları
İİK madde 294. Maddesindeki değişiklik ile kesin mühletin verilmesinin akabinde hiçbir takip yapılamaz ve başlamış olan takipler durur. Bununla birlikte alacaklılar tarafından ihtiyati tedbir ve haciz kararları uygulanamaz. Ayrıca kesin mühlet süreci kapsamında zamanaşımı ve hak düşürücü süreler de işlemeyecektir. Alacaklara ilişkin işletilecek olan faizler bakımından ise rehinli alacaklar hariç olmak üzere süreç kapsamında faiz işletilemeyecektir.
Takiplere ilişkin istisnalar ise; İİK 206. maddenin birinci sırasında yazılı imtiyazlı alacaklar için haciz yoluyla takip yapılabilmekte olup ayrıca rehinle temin edilmiş alacaklara ilişkin rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip işlemleri satışın yapılması haricinde devam edebilir.
Takas ve alacağın devri sözleşmeleri bakımından ise kanun koyucu tarafından özel hükümler ile bu hususlar düzenlenmiş olup; takasın şartları değiştirilmemiş yalnızca sürecin başlangıcı olarak geçici mühletin verilmesinin esas alınacağı belirtilmiştir.
Ayrıca önemle belirtilmesi gerekir ki komiserin uygun görüşü ve mahkeme onayı ile borçlunun tarafı olduğu sürekli borç ilişkileri sona erdirilebilir. Ancak bu kapsamda hizmet sözleşmelerinin feshine ilişkin özel hükümler saklıdır.
Kesin Mühletin Borçlu Bakımından Sonuçları
Değişiklik ile birlikte İİK 297. Madde kapsamında düzenlenen hüküm uyarınca borçlu, mahkemenin izni dışında mühlet kararından itibaren;
-Rehin tesis edemez,
-Kefil olamaz,
-Taşınmaz ve işletmenin devamlı tesisatını kısmen dahi ola devredemez, takyit edemez ve ivazsız tasarruflarda bulunamaz.
Borçlu tarafından bu yükümlülüklere aykırı davranılması halinde borçlunun malları üzerindeki tasarruf yetkisi ortadan kaldırılabileceği gibi İİK 292. Madde kapsamında iflasa tabi borçlular bakımından resen iflasına karar verebilir.
Alacaklılar Toplantısı
Değişiklik öncesinde ilanda 20 gün içinde alacaklıların bildirilmesi istenir, 20 günlük sürenin bitiminden itibaren 10 gün içerisinde komiser tarafından oluşturulacak olan raporun toplantıda görüşüleceği belirtilirdi. Böylelikle hem alacaklılar toplantısının ilanı hem de alacaklıların bildiriminin istemi aynı ilan ile gerçekleştirilmekteydi.
Ancak yapılan değişiklik uyarınca düzenlenen İİK 302. Madde kapsamında; konkordato projesinin hazırlanması, alacaklıların bildirilmesi ve alacaklıların tespitinin tamamlanmasının akabinde komiser tarafından 288. Madde uyarınca yapılacak olan yeni bir ilan ile “konkordato projesinin müzakere edilmesi amacıyla” toplantıya çağrı yapılır.
Yine önceki kanun metninden farklı olarak; toplantı günü, yapılacak olan ilandan 15 gün sonra olmak zorunda olup ilanda alacaklıların toplantıdan en az 7 gün önce içerisinde ilgili belgeleri inceleyebilecekleri belirtilir.
İflas erteleme kurumundan farklı olarak konkordatoda alacaklıların alacağının çekişmeli hale getirilmesini yalnızca borçlunun yapacağı itiraz ile gerçekleştirilebilmesi mümkün olup çekişmeli hale getirilen alacaklar bakımından ise konkordato projesi kapsamına alınıp alınmayacaklarını inceleyecektir.
Zira konkordato projesinin tasdik edilmesine karar verilmesi ile birlikte 1 ay içerisinde alacakları itiraza uğrayan alacaklılar dava açarak alacaklarının çekişmesiz hale getirilmesinin tespit edilmesini isteyebilirler.
Konkordato Projesinin Kabulü
Konkordato projesi;
-Kaydedilmiş olan alacaklıların ve alacakların yarısını veya
-Kaydedilmiş olan alacaklıların dörtte birini ve alacakların 2/3’sini aşan bir çoğunluk tarafından imza edilmesi halinde kabul edilmiş sayılır.
Önemle belirtilmesi gerekir ki oylamada yalnızca konkordato projesinden etkilenen alacaklılar oy kullanabilecekken İİK 206/1. madde kapsamındaki imtiyazlı alacaklar ile borçlunun eşi, çocuğu ve evlilik bağı kalkmış olsa dahi eşinin anası, babası ve kardeşi çoğunluk hesabında dikkate alınmayacağı düzenlenmiştir.
Rehinle temin edilmiş alacaklar bakımından ise 298. Madde kapsamında takdir edilen kıymet sonucunda teminatsız kalan alacak miktarları bakımından hesaba katılırlar.
Çekişmeli veya geciktirici koşula bağlı yahut belirli olmayan bir vadeye tabi alacakların hesaba katılıp katılmamasına ise mahkeme tarafından karar verilecektir.
Toplantının sonucunda düzenlenen konkordato tutanağı tutularak imza altına alınır. Ayrıca toplantının bitiminden itibaren 7 gün içinde gerçekleşen iltihaklar da kabul olunur.
İltihaklar için verilen 7 günlük sürenin bitiminden itibaren komiser, yine 7 gün içerisinde konkordatoya ilişkin tüm belgeleri, projenin kabul edilip edilmediğine ve tasdikinin uygun olup olmamasına ilişkin raporu ile birlikte mahkemeye sunar.
Konkordatonun Mahkeme Tarafından İncelenmesi ve Tasdiki
Komiserin gerekçeli raporunun sunulmasının akabinde mahkeme tarafından karar verilebilmesi için yargılama süreci başlattırılır. Mahkeme komiseri dinledikten sonra kesin mühlet içerisinde kararını vermek zorunda olup karar için tayin olunan duruşma günü yine İİK 288. Madde uyarınca ilan olunur.
Değişiklik yapılan İİK 305. Madde kapsamında konkordatonun tasdikinin şartları ise şu şekilde belirtilmiştir;
-Adi konkordatoda teklif edilen tutarın, borçlunun iflası halinde alacaklıların eline geçebilecek muhtemel miktardan fazla olacağının anlaşılması,
-Teklif edilen tutarın borçlunun kaynakları ile orantılı olması,
-Kanunen aranan çoğunluk nisabı ile projenin kabul edilmiş olması,
-İİK 206 kapsamındaki imtiyazlı alacaklılardan 1. Sırada olanların tam olarak ödenmesi ve mühlet içerisinde yeterli teminata bağlanmış olması,
-Tasdik için gerekli harcın vezneye depo edilmiş olması.
Belirtilen şartların varlığı halinde mahkeme tarafından konkordatonun tasdiki kararı verilir. Bu karar ile birlikte alacaklıların alacaklarından ne ölçüde vazgeçtiği, ödeme planı vb hususlar detaylıca belirtilir. Mahkeme tarafından ayrıca bu hususların yerine getirildiğinin kontrol edilebilmesi için kayyım tayin edilmesine karar verilebilir.
Bağlayıcı hale gelen konkordato, konkordato talebinden önce veya komiserin izni olmaksızın mühlet içinde doğan bütün alacaklar için mecburi olup 206.maddenin 1.sırasında yazılı imtiyazlı alacaklar ile rehinli alacaklıların rehin kıymetini karşılayan miktardaki alacakları ve amme alacakları hakkında bağlayıcılık arz etmemektedir.
Rehinli Mallar ile Finansal Kiralama Sözleşmesine Konu Mallara İlişkin Erteleme Kararı
Borçlunun talebi üzerine konkordatonun tasdiki kararında rehinli malların muhafaza altına alınması ve satışı ile Finansal Kiralama Sözleşmesi’ne konu malların iadesinin karardan itibaren 1 yılı geçmemek üzere ertelenmesine karar verilebilir. Ancak mahkeme tarafından bu kararın verilebilmesi için değişiklik ile yeniden düzenlenen 307. Madde kapsamında sayılan şartların varlığı gerekmektedir.
Verilen bu karar yine mahkeme tarafından gerekli görülmesi halinde kaldırılabilir.
Konkordatonun Tasdik Edilmemesi ve Borçlunun İflası
Konkordatonun tasdik edilmemesi halinde mahkeme tarafından talebin reddine karar verilerek 288. Madde uyarınca ilan edilir. Borçlu iflasa tabi şahıslardan ise iflas sebeplerinden birinin varlığı halinde ise resen karar verebilir.
Kanun Yolları
Konkordato talebine ilişkin verilen karara karşı borçlu veya konkordato talep eden alacaklı kararın tebliğinden, itiraz eden alacaklılar ise tasdik kararının ilanından itibaren 10 gün içinde istinaf yoluna başvurabilecektir. Bölge Adliye Mahkemesi’nin vereceği karara karşı ise yine 10 günlük temyiz hakkı mevcuttur.
Hakkında iflas kararı verilmeyen borçlunun konkordato talebinin reddedilmesi halinde, kararın tebliğinden itibaren 10 günlük istinaf yoluna başvurulması mümkün olup bölge adliye mahkemesi tarafından verilen karar kesindir.
İFLAS İÇİ KONKORDATO
Anılan kanun değişikliği kapsamında iflas dışı konkordato müessesi kadar ciddi bir değişikliğe tabi tutulmayan iflas dışı konkordatoya ilişkin olarak İİK. 309.maddesi bakımından ufak değişiklikler yapılmıştır.
İflasına hükmedilmiş olan bir borçlu konkordato talep ederse veya bu borçlunun alacaklılarından biri konkordato işlemlerinin başlatılmasını isterse, iflas idaresi, görüşüyle beraber ikinci alacaklılar toplanmasında veya daha sonra müzakere edilmek üzere alacaklılara bu talebi bildirir.
302 ila 307inci maddeler ile 308/a ila 308/g maddeleri burada da uygulanır. Komisere ait görevler iflas idaresi tarafından yapılır.
Konkordato talebinin alacaklılar tarafından kabul edildiği toplantının yapıldığı tarihten, konkordatonun mahkemece tasdik edildiği tarihe kadar geçen sürede müflisin mallarının paraya çevrilmesi durur. Bu süre altı ayı geçemez.
Konkordatonun tasdiki kararının kesinleşmesi üzerine iflas idaresi iflasa hükmeden mahkemeden iflasın kaldırılmasını ister.
MALVARLIĞININ TERKİ SURETİYLE KONKORDATO
Malvarlığının terki suretiyle konkordatoya ilişkin de kanun koyucu tarafından değişikliğe gidilmemiş olup bu tür konkordatoda amaç, borçlunun malvarlığı üzerindeki tasarruf yetkisinin tamamını veya bir kısmını üçüncü kişilere devretmek yetkisini alacaklılara verdiği yöntemdir.
Bu şekilde alacaklılar, borçlunun kendilerine terk edilen malvarlığını tasfiye ederek alacaklarını tahsil ederler.
SONUÇ
Görüleceği üzere, özellikle OHAL döneminin başlamasına kadar karşımıza çıkmayan konkordato, Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un kabul edilmesi ile birlikte 7101 sayılı İcra Ve İflâs Kanunu Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un kabul edilmesinin akabinde 15.03.2018 tarihinde yürürlüğe girmesi ile kanun koyucu tarafından ciddi önem arz eden bir kurum haline gelmiş olup iflas erteleme kurumunun tamamen kaldırılarak borçlunun başvurabileceği yegane prosedür haline getirilmiştir.
Stj. Av. Nurve Çiltaş
