a. Genel olarak abonelik sözleşmeleri
Abonelik sözleşmeleri, günümüzde en yoğun uygulama alanı bulunan ve süreklilik arz etmesi nedeniyle en çok uyuşmazlığın yaşandığı sözleşme tiplerinden birisidir. Ülkemizde elektrik, su, doğalgaz, internet, uydu, GSM abonelikleri düşünüldüğünde abonelik sözleşmelerinin hayatın her alanında kaçınılmaz olarak uygulama alanı bulduğunu görmekteyiz.
Abonelik sözleşmesi, tüketicinin, belirli bir mal veya hizmeti sürekli veya düzenli aralıklarla edinmesini sağlayan sözleşmelerdir. İnternet, elektrik, telefon, gazete abonelikleri, spor salonları gibi sürekli hizmet alınan üyelikler adı altında yapılan sözleşmelerin adları her ne kadar farklıda olsa hepsi birer abonelik sözleşmesidir.
b. Sözleşmelerde bulunması gereken şekil şartları nelerdir?
Abonelik Sözleşmeleri Yönetmeliği 5/1. Maddesi ;‘’ Yazılı veya mesafeli olarak kurulan abonelik sözleşmelerinin bir örneğinin kağıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı ile tüketiciye verilmesi zorunludur.’’ şeklinde hükme yer vermiş olup, abonelik sözleşmelerinin yazılı olarak yapılması ve bir nüshasının sağlayıcı tarafından saklanması, diğer nüshasının da tüketiciye teslimi gerekmektedir. Bu durum, ileri de aralarında çıkabilecek herhangi bir uyuşmazlığın ispatı açısından iki tarafa da hem güven, hem de kolaylık getirmektedir.
Ancak, taraflar arası uyuşmazlıklarda, sözleşmenin bulunamaması sebebiyle davanın reddine karar verilmesine ilişkin yerel mahkeme kararı, Yargıtay 3.HD 2002/3721 E. 2002/4000 K. sayılı kararıyla bozulmuş ve bu gibi durumlarda taraflar arası tüketim miktarı ve borç tespiti için bilirkişi raporu alınması zorunluluğuna ilişkin içtihat oluşturulmuştur.
Aynı yönetmelik uyarınca, abonelik sözleşmelerinin şekil şartı belirlenmiş ve sözleşmelerin en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir şekilde düzenlenmesi gerektiği belirtilmiştir.
Bu hükme aykırılık her ne kadar sözleşmenin tamamen geçersiz olması sonucunu doğurmasa da, 6502 sayılı Tüketici Kanunu madde 5/2’ de yer alan hüküm gereğince, haksız şartlar noktasında değerlendirilecek ve tüketici aleyhine olan ve yukarıda yer alan şartları sağlamayan sözleşme maddeleri geçersiz sayılacak olup, sağlayıcı ya da satıcı tarafından sözleşmenin geri kalan kısmının kabul edilmediğine ilişkin iddialarda bulunulamayacaktır.
Abonelik sözleşmelerinin zorunlu şekil şartlarına uyulmadığı ve bir nüshasının tüketiciye verilmediği hallerde, satıcı ve sağlayıcılara 6502 sayılı yasanın 77.maddesi gereği her işlem ya da sözleşme için 200 tl idari para cezası da uygulanabileceği unutulmamalıdır.
Tüketicilerin, sözleşmede yer alması gereken zorunlu unsurlara ilişkin dikkat etmesi gereken diğer bir husus; belirtilen zorunlu unsurların yer almaması durumunda, sözleşmenin tamamen geçersiz olması söz konusu olmayacak ve satıcı tarafından sözleşmede yer alan unsurlar ilave bir ödeme talep edilmeksizin giderilecektir. Aksi takdir de tüketici hiçbir şart söz konusu olmaksızın sözleşmeyi feshetme hakkına sahiptir.
c. Abonelik sözleşmelerinin sona ermesinde dikkat edilmesi gereken hususlar
Abonelik sözleşmelerinde tüketicinin en çok korunma ihtiyacının hissedildiği alan sözleşmenin sona ermesidir. Sözleşmelerin sona erme düzeni sözleşmenin belirli süreli veya belirsiz süreli olmasına göre değişiklik göstermektedir.
Belirli süreli abonelik sözleşmelerinin feshi
Uygulamada en çok karşılaşılan hali taahhütlü aboneliklerdir. Tüketicinin belirli süre abone kalma taahhüdü, belirli süreli abonelik sözleşmesine işaret eder. Belirli süreli aboneliklerde tüketiciye tanınan fesih hakkı sözleşme süresinin bir yıldan uzun ya da bir yıl veya daha az süreli olmasına göre değişmektedir.
Tüketici bir yıl veya daha uzun süreli abonelik sözleşmesini istediği zaman hiçbir gerekçe göstermeksizin ve hiçbir cezai şart ödemeksizin sözleşmeyi feshetme hakkında sahiptir.
Ancak bir yıldan daha az süreli sözleşmelerde ise, tüketici ancak abonelik sözleşmesinde satıcı veya sağlayıcı tarafından sözleşme koşullarında değişiklik yapılması halinde veya tüketicinin hizmetten yararlanmasına engel geçerli bir sebebin varlığı halinde sözleşmeyi feshedebilir.
Taahhütlü aboneliklerde tüketicilerin sıklıkla karşılaştıkları sorun, taahhütten önce sözleşme feshetmek istediklerinde karşılaştıkları fahiş tazminat miktarlarıydı. Ancak, 2015 yılında ilgili yönetmelikte yapılan değişiklikle tazminat miktarı talebi için satıcı ya da sağlayıcılara iki sınırlama getirilmiş;
Yönetmelikle getirilen bu düzenlemeler tüketicilerin yaşadıkları mağduriyetlerin gidilmesi ve artık istemedikleri bir sözleşmeyle bağlı kalmaktan kurtulmalarına yönelik son derece önemli değişiklikler olup, günlük yaşamımızdaki mal veya hizmet alımlarında çok sık karşılaştığımız taahhütlü abonelik sözleşmelerini feshetme durumunda bu hususlara özellikle dikkat etmeliyiz.
Önem arz etmesi ve tüketiciler tarafından günümüzde çok sık kullanılması sebebiyle değinilmesi gereken diğer bir abonelik sözleşmesi de, belirli süreli fiber internette taahhütlü abonelik sözleşmesi olup, bu sözleşmeye tabi olan aboneler yerleşim yerinin değişmesi ve yeni yerleşim yerinde fiber internet alt yapısı bulunmaması nedeniyle internet kullanımı yapamadıkları durumlarda sözleşmelerini hiçbir bedel ödemeden haklı nedenle feshedebileceklerini belirtmek isteriz.
Belirsiz süreli abonelik sözleşmelerinin feshi
Tüketici, belirsiz süreli abonelik sözleşmesini hiçbir şart göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin feshetme hakkına sahiptir. Sadece fesih bildiriminin kağıt üzerinden ya da kalıcı veri saklayıcısı üzerinden satıcı ya da sağlayıcıya yöneltilmesi yeterlidir.
Yönetmelikle yapılan son düzenleme uyarınca tüketicilere kaydı tutulan telefonla da fesih bildirim hakkı verilmiş olup, satıcı ya da sağlayıcıya bu konuda gereken sistemleri kurup veri saklama yükümlülüğü getirmiştir.
Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin fesih bildirimini ulaştığı tarihten itibaren en geç 7 gün içinde yerine getirmek zorundadır. Yönetmelikte fesih bildirimi hususunda sağlayıcılara önemli bir yükümlülük getirilmiş ve tüketici tarafından fesih bildirimi yapılmasından sonra mal veya hizmetten yararlanılmış olsalar dahi, satıcı/sağlayıcı tarafından kesinlikle herhangi bir bedel talep edilemeyeceği belirtilmiştir.
Son olarak, insanların tüketim ihtiyaçlarının her geçen gün daha da arttığı günümüzde, hayatımızın önemli bir parçası haline gelen abonelik sözleşmelerine ilişkin, son yapılan değişikliklerde özellikle satıcı/sağlayıcılara daha fazla yükümlülük getirilerek, tüketicilerin yaşadığı mağduriyetlerin engellenmesi amaçlanmıştır.
Stj. Av. Melike Ünal
Kaynakça:
1. Av. Rıdvan Yıldız, 2017,Seçkin Hukuk, Tüketici Hukuku Davaları
2. Ahmet Karakocalı & Ali Suphi Kurşun, Aristo Yayınları, Tüketici Hukuku
3. Abone Sözleşmeleri Yönetmeliği, 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
