Giriş
Ülkemiz coğrafi yapısı itibariyle yenilenebilir enerji kaynakları açısından zengin ve çeşitliliğe sahip bir konumdadır.2012 yıllarının başlarında tükettiği enerjinin %72’ini ithal etmekteyken, 2016 yıllarının başlarından itibaren enerjide ki dışa bağımlılığını yaklaşık olarak %30 azaltmış durumdadır.
Türkiye’ nin bu açığının kapatılmasında, yararlandığı en önemli alan ‘’yenilenebilir enerji kaynakları’’dır ve yenilenebilir enerji kaynakları içinde de en büyük olanı ‘’Güneş Enerjisi’’ dir. Güneş kuşağı olarak adlandırılan bölge de yer alan ülkemiz, bu kaynak bakımından oldukça zengindir.
Ülkemizde bu sisteminden Akdeniz ve Ege gibi, yılın büyük bir çoğunluğunu hava sıcaklık derecesini yüksek olarak geçiren bölgelerimizde su ve sera ısıtmaları için faydalanılmaktayken, sistemin dünya da çok tercih edilen bir enerji kaynağı haline dönüşmesiyle birlikte Türkiye’ de bu konuda adımlar atmaya ve çalışmalar yapmaya başladı.
Bu çalışmaların neticesinde nihayet sonucu ulaşıldı ve 18.01.2018 tarihinde Resmi Gazete’ de ‘’Elektrik Piyasasında Tüketim Tesisi İle Aynı Ölçüm Noktasından Bağlı ve Güneş Enerjisine Dayalı Üretim Tesisleri İçin Lisanssız Üretim Başvurularına ve İhtiyaç Fazlası Enerjinin Değerlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar” a ilişkin yönetmelik yayınlandı.
Kamuoyunda ‘’çatı mevzuatı’’ olarak bilinen bu yönetmelik gereğince, artık bireyler konutlarının çatılarına ve cephelerine güneş panelleri kurarak elektrik ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri gibi, sistem tarafından üretilen fazla enerjiyi de satabilme imkanına sahip oldular.
Sisteme başvuru nasıl yapılacak?
Öncelikle, güneş enerjisi panellerinin üretim miktarına asgari bir sınırlama getirilmiş olup, 10 KW’ ye kadar üretim yapabilen panellerin enerji satabileceği belirlenmiş ve kurulacak olan üretim tesislerinin, bu üretim tesisleri ile ilişkilendirilecek tüketim tesisiyle aynı noktada olması öngörülmüştür.
Sistemden faydalanmak isteyen bireylerin, kurulacak üretim tesisleri için ilgili şebeke işletmecisine başvuruda bulunulması gerekmektedir. İlgili şebeke işletmecisi; üretim tesisinin kurulacağı bölgeye bağlı olarak o bölgede görevli elektrik dağıtım şirketi veya OSB (Organize Sanayi Bölge) dağıtım lisansı sahibi OSB’lerdir.
Başvuruların ardından gönderilen çağrı mektubu sonrası proje onayı için ilgili kişilere 90 (Doksan) günlük süre tanınmıştır. İlgili kişinin şebeke işletmecisine süresi içerisinde başvuruda bulunması halinde, söz konusu süreye ek 90 (Doksan) gün ilave süre verilebilecektir.
Başvuru aşamasından itibaren tüm süreç ilgili şebeke işletmecisinin internet sayfasından takip edilebilecek ve proje onay işlemleri sonrasında 15 (OnBeş) gün içerisinde Bağlantı Anlaşması’nın imzalanması ve Bağlantı Anlaşması’nı izleyen bir yıl içerisinde de üretim tesisisin kurularak işletmeye geçilmesi gerekecektir.
Başvuru aşamasında dikkat edilmesi diğer bir husus, üretim tesisinin kurulacağı alan müstakil bina ise, malik olunması durumda tapu kaydı, kiracı olunması durumunda asgari iki yıllık kira sözleşmesi sunulmalıdır. Ancak birden fazla kişinin kullanım alanında olan binalarda ya da sitelerde, mutlaka noter onaylı karar örneği alınarak başvuru yapılmalıdır.
‘’Çatı Mevzuatında’’ başvuru için evrakları tamamlama süreci öngörülmemiş olup, eksiksiz ve usule uygun olarak yapılan başvuruların değerlendirmeye alınacağı özellikle belirtilmiştir.
Bireylerin sistemden kazancı ne olacak?
Bu sistem için en merak edilen hususlar; güneş enerjisi panellerinin kurulum maliyetinin ne kadar olduğu ve bu sistemden faydalanan bireylerin aylık olarak kazançlarının ne kadar olacağıdır.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği (GENSED) tarafından yapılan açıklamalara göre, şimdilik sistem için sadece güneş panelleri ve camları Türkiye’ de üretiliyor olsa da, geriye kalan malzemelerin hepsinin üretimlerinin ülkemizde yapılması için teşvikler ve çalışmalar tüm hızıyla devam etmektedir.
Güneş enerji sistemini kuran bireyin maddi kazancının ne olacağını ise, örnek üzerinden açıklamakta fayda olacağını düşünmekteyiz. Şöyle ki;
Lisanssız elektrik üretimine ilişkin ilgili mevzuat uyarınca, üretim tesisi kurmak isteyen bir gerçek veya tüzel kişi 150 m2’lik meskenin çatısının, yaklaşık 105 m2’sinin güneşe baktığını tespit ederek, çatının bu bölümüne güneş enerjisine dayalı üretim tesisi kurmaya karar vermiştir.
1 kW gücünde bir üretim tesisi için 7 m2’lik bir alan gerektiği varsayımı ile evinin çatısına fotovoltaik güneş paneli kullanılarak 15 kW kurulu gücünde, güneş enerjisi tesisi kurulabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Söz konusu üretim tesisinin kurulup işletmeye alındığını varsayalım.
Üretim tesisinin günde 7 saat ışınım aldığı kabulüyle tesiste günde; 7 x 15 kW= 105 kWh elektrik enerjisi üretilebileceği sonucuna ulaşılır. Meskenin günde 10 kWh elektrik enerjisi tükettiği varsayılırsa, o gün için saatlik mahsuplaşma yapıldıktan sonra sisteme; 105 – 10 = 95 kWh ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi verilecektir.
Bu ihtiyaç fazlası üretilen enerji miktarının maddi olarak değerini, her yıl güneş enerjisine dayalı elektrik üretimi için kWh başına ödenmesi belirlenen miktarla çarparak belirleyeceğiz.
Örneğin; KWh başına ödenmesi belirlenen miktarın 0.2 dolar olduğunu varsayalım ve günümüzde doların TL değerinin yaklaşık 4,00 TL olması sebebiyle, kWh başına ödenmesi gereken miktar 0.80 TL olacaktır. Yani 95 kWh enerji üretilen bir mesken de Dağıtım Sistem Kullanım Bedeli düşüldükten sonra, bir bireyin günlük geliri, yaklaşık 76 TL olmaktadır.
Bu gelirin yanında, bireylerin artık elektrik faturası da ödemeyecek olduklarını özellikle belirtmek isteriz. Yani bireyler bir yandan meskenlerinin elektriklerini güneş panelleri sayesinde karşılayacaklar, bir yandan da bu paneller sayesinde aylık gelir elde edecekler.
Bu sistem sadece mesken çatı ya da cepheleriyle mi sınırlı?
Güneş enerjisi sistemini kullanan bireylerin bu sistemden kazanacakları aylık gelirler, bu sistemin en temel ve en küçük halini oluşturmaktadır. Bununla birlikte özellikle dünya da bu konu da çok büyük adımlar atılmakta ve ticari olarak bu mesleği yapan kişiler tarafından boş arazilere yerleştirilen güneş enerjisi panelleri ile çok büyük kar elde edilerek kazançlar sağlanmaktadır.
Özellikle Dünya’nın en önde gelen teknoloji devi Apple, yeni kampüsü olan Apple Park’ta enerji ihtiyacının tamamını çatılara kurulan güneş panelleri sayesinde karşılamayı planlamakta ve kampüsü tasarımını buna göre oluşturmaktadır.
Diğer bir ileri teknoloji şirketi olan Tesla, güneş panelleri ve dev bataryaları ile Hawaii’nin Kauai Adası’nın elektrik ihtiyacını karşılamaya hazırlanıyor ve yapılan resmi duyuruyla beraber Kauai Adası’nda kurulan 54.978 solar panel ve 272 dev batarya ile bu enerjiyi sağlamaya başlıyorlar. Ayrıca kurulan bu bataryalar ile güneşin olmadığı zamanlarla da enerji üretilmeye devam edilmesi hedefleniyor.
Bu konu da son bir örnek verelim ve Güney Kore’ de ki otoyolların üzerine kurulan güneş panelleri sayesinde bir yandan elektrik üretimi sağlanıyor, bir yandan da kış aylarında otoyol buzlanması önlenerek, araç ve bisiklet sürücülerinin trafik güvenliği sağlanıyor.
Sonuç
Son zamanlarda, kamuoyundaki gelişmeler, hazırlanan çalışmalar ve teşviklerde gösterdi ki; diğer enerji kaynaklarına göre çok daha az maliyetli olan yenilenebilir enerji kaynağı, ‘’güneş enerjisi’’ sistemine her geçen gün ilgi daha da artacak ve güneş kuşağı sisteminde yer alan ülkemizin ilgili kuruluşlarının bu sistem için her geçen gün daha da çok teşvik ve yatırım yapacağı açıktır.
Stj. Av. Melike Ünal
Kaynakça:
1. HTTP://WWW.EPDK.ORG.TR Enerji Piyasasında Lisansız Elektrik Üretimi
2. Prof. Dr Necdet Altuntop & Ar. Gör. Doğan Erdemir, Dünyada ve Türkiye’de güneş enerjisi ile ilgili gelişmeler
3. HTTP://ENERJİENSTİTUSU.COM Türkiye’ de yenilenebilir enerji de ilerleme
