Bir kişinin, bir şirketin sermaye payını satın alması
halinde; işlem, genellikle şu şekilde anılacaktır:
• kapanış hesapları anlaşması
• hesap tarihi anlaşması veya
• kilitli hesap anlaşması
Her üç isim de tarafların hedef şirket için fiyatı belirleme
veya ayarlama şeklini ifade eder ve bir şirketin alıcısının vergi
sözleşmesindeki (vergi senedi olarak da bilinir) geçmiş vergi
yükümlülüklerinden korunma biçimini etkiler. Neredeyse tüm durumlarda, taraflar
satın alınan hisseler için bir tavan değer üzerinde anlaşırlar. Bu tavan fiyat
daha sonra üzerinde mutabık kalınan mekanizmalarla ayarlanır (bunlardan en
yaygın olanları kapanış hesapları, hesap tarihi ve kilitli hesaptır).
Kapanış Hesapları
Kapanış hesapları anlaşmasında, satın alma fiyatı, kapanış
tarihi itibariyle hazırlanan bir dizi hesap referans alınarak ayarlanacaktır.
Taraflar, hisse alım sözleşmesinde:
• kapanış hesaplarına nelerin dahil edilip edilmeyeceği,
örneğin tam bir hesap seti mi, sadece bir bilanço mu, sadece bir kar ve zarar
hesabı mı, sadece bir net varlık tablosu mu yoksa bir işletme sermayesi tablosu
mu olacağı
• kapanış hesaplarının hazırlanmasında hangi muhasebe
politikalarının kullanılması gerektiği
• genellikle tamamlanma tarihinden en az iki ay sonrasına
kadar sonuçlandırılmayan kapanış hesaplarının hazırlanması için zaman çerçevesi
• kapanış hesaplarının hazırlanmasından kimin sorumlu olduğu
ve
• diğer tarafın kapanış hesapları üzerinde yorum yapma veya
ayarlama yapma konusunda ne gibi haklara sahip olduğu
hususlarında mutabık kalacaklardır.
Kapanış Hesaplarının Vergi Korumaları Üzerindeki Etkisi
Alıcı ve satıcı, denetlenmiş son tam hesap setinden
tamamlanma tarihine kadar olan döneme ilişkin tam bir vergi karşılığının kapanış
hesaplarına dahil edilip edilmeyeceğini müzakere edecektir. Böyle bir vergi
hükmünün yer alması halinde, vergi sözleşmesinin (bir tane olacağı
varsayılarak) aşağıdakileri sağlayacak şekilde hazırlanması muhtemeldir:
• taahhütte bulunan, hedef şirketteki (veya grubundaki) tüm
vergi yükümlülüklerinden tamamlanıncaya kadar sorumludur
• taahhütte bulunan, kapanış hesaplarına dahil edilen ancak
daha sonra kullanılamayacağı ortaya çıkan her türlü vergi varlığından
sorumludur, ancak
• kapanış hesaplarında öngörülen her türlü vergi yükümlülüğü
taahhüt sahibinin yükümlülüğünden hariç tutulur
Kapanış hesaplarında öngörülmeyen ancak kapanış öncesi döneme
ilişkin olarak ortaya çıkan vergi varlıkları genellikle Emsallerde belirtilen
tasarruflara ilişkin maddede ele alınır: Vergi sözleşmesi-tek kurumsal
satıcı-alıcı ve satıcı ifadeleri ve Vergi sözleşmesi-birden çok bireysel
satıcı-alıcı ve satıcı ifadeleri. Belirlenmiş tasarruf maddesi genellikle yoğun
bir şekilde müzakere edilir, ancak sözleşme sahibi genellikle, en azından,
böyle bir varlığı vergi sözleşmesi kapsamındaki diğer yükümlülüklere mahsup
edebilecektir.
Kapanış hesaplarına vergi için herhangi bir hüküm dahil
edilmemişse, vergi sözleşmesi bu şekilde kapanış hesaplarına bağlı olamayacak
ve bunun yerine hesap tarihi anlaşmasında olduğu gibi işleyecek şekilde
hazırlanması gerekecektir. Bu ideal bir durum değildir çünkü vergi konusunda
üzerinde anlaşılan pozisyonun diğer varlık ve yükümlülük değerleri konusunda
üzerinde anlaşılan pozisyondan farklı olması anlamına gelecektir, bu da satın
alma fiyatının hedef şirketin vergi pozisyonunu doğru bir şekilde
yansıtmayacağı anlamına gelir. Böyle bir işlemle ilgilenen vergi avukatı,
verginin kapanış hesaplarında ele alınıp alınmayacağına ilişkin kararın,
mümkünse taraflar arasında yapılacak bir görüşme yoluyla, anlaşmanın mümkün
olduğunca erken bir aşamasında verilmesi için baskı yapmalıdır.
Kapanış Hesapları Ne Zaman Kullanılır?
Satın alma fiyatını ayarlamak için kapanış hesaplarını
kullanmak belki de amaçlanan satın alma fiyatına ulaşmanın en kesin yoludur,
çünkü fiyat kapanış tarihindeki bilgilere dayanarak kesinleştirilir.
Kapanış hesapları mekanizması alıcı için avantajlıdır çünkü kapanış
hesapları üzerinde anlaşmaya varıldığında daha fazla doğruluk ve daha az
sürprizlerle karşılaşma olanağı sağlar ve yasal ve etkin ekonomik mülkiyet aynı
anda devredilir.
Bununla birlikte, kapanış hesaplarının dezavantajları da
vardır:
• karmaşıktırlar ve tamamlandıktan sonra müzakere
gerektirebilirler, bu da satıcının tamamlandıktan sonra da katılımını
gerektirir
• zaman alıcı ve pahalı olup, tamamlandıktan sonra yönetimin
dikkatini başka yöne çekerler ve
• tamamlanma sonrasına kadar satın alma fiyatına ilişkin bir
belirsizlik unsuru bırakırlar
Daha çok tercih edilen yaklaşıma ilişkin piyasa uygulamaları
değişiklik göstermektedir, ancak şu anda kapanış hesapları anlaşmaları daha
yaygındır.
Hesap Tarihi
Bir hesap tarihi anlaşmasında, alıcı satın alma fiyatını bir
önceki denetlenmiş hesap setine (ve durum tespiti yoluyla elde edilebilecek
diğer bilgilere) atıfta bulunarak belirleyecek ve hisse satın alma
sözleşmesinde satın alma fiyatının ayarlanması için bir mekanizma olmayacaktır
(garanti veya taahhüt talepleri dışında).
Hesap Tarihi Anlaşmasının Vergi Korumaları Üzerindeki Etkisi
Ayrı hesaplar veya beyanlar hazırlanmadığından, alıcının
satın alma fiyatını belirlerken kullanabileceği tek vergi hükmü, denetlenmiş
son hesap setinde bulunanlardır. Vergi sözleşmesi (bir tane olacağı
varsayılarak) muhtemelen bunu sağlayacak şekilde hazırlanacaktır:
• taahhütte bulunan, hedef şirketin (veya grubunun)
denetlenmiş son hesap tarihine (hesap tarihi) kadar olan tüm vergi
yükümlülüklerinden sorumludur
• taahhütte bulunan, hesap tarihi ile tamamlanma tarihi
arasında hedefin (veya grubun) olağan iş akışı dışında ortaya çıkan her türlü
vergiden sorumludur
• taahhütte bulunan, bu hesaplarda yer alan ancak daha sonra
kullanılamayacağı ortaya çıkan her türlü vergi varlığından sorumludur, ancak
• hesaplarda öngörülen veya hesap tarihinden sonra işlerin
olağan akışı içinde ortaya çıkan her türlü vergi yükümlülüğü taahhüt sahibinin
yükümlülüğünden hariç tutulur
Hesaplarda öngörülmeyen ancak hesap tarihi öncesindeki bir
döneme ilişkin olarak ortaya çıkan vergi varlıkları genellikle Emsallerde
belirtilen tasarruflara ilişkin maddede ele alınır: Vergi sözleşmesi-tek
kurumsal satıcı-alıcı ve satıcı ifadeleri ve Vergi sözleşmesi-birden fazla
bireysel satıcı-alıcı ve satıcı ifadeleri. Belirtilen tasarruf maddesi
genellikle yoğun bir şekilde müzakere edilir, ancak sözleşmeyi yapan taraf
genellikle, en azından, böyle bir varlığı vergi sözleşmesi kapsamındaki diğer
yükümlülüklere mahsup edebilecektir.
Hesap Tarihi Yapısı Ne Zaman Kullanılır?
Basit hesap tarihi yapısı, hedef şirketin (veya grubunun)
hesap tarihinden sonraki faaliyetleri için alıcıya hiçbir koruma (vergi
sözleşmesi kapsamındaki belirli korumalar dışında) sağlamadığı için artık
nadiren kullanılmaktadır. Aşağıda açıklanan kilitli hesap yapısı artık daha sık
kullanılmaktadır.
Kilitli Hesap
Kilitli hesap yapısı, hesap tarihi ve kapanış hesapları
yapıları arasında bir melezdir:
• alıcı, satın alma fiyatını aşağıdakileri referans alarak
belirleyecektir:
o bir hesap seti, ancak genellikle son denetlenmiş
hesaplardan daha yeni bir set, örneğin yönetim hesapları veya değerleme
amacıyla hazırlanmış belirli bir hesap seti (kilitli hesaplar) (bu hesapların
tarihi kilitli hesap tarihidir) ve
o durum tespiti yoluyla elde edilebilecek diğer tüm bilgiler
• kilitli hesap tarihi (yürürlük tarihi olarak da
bilinir), alıcının hedef şirketin (veya grubunun) ekonomik
sahipliğini almış olarak muamele gördüğü tarihtir
• fiyat imza sırasında sabittir
• kilitli hesap tarihi ile tamamlanma arasında gerçekleşen
belirli konular için alıcıya pound başına pound tazminat sağlayan ek bir
sözleşme vardır. (sızıntı önleyici
hükümler)
Kilitli Hesap Anlaşmasının Vergi Korumaları Üzerindeki Etkisi
Kilitli hesaplar vergi için tam bir muhasebe hükmü
içeriyorsa, vergi sözleşmesi muhtemelen bir hesap tarihi anlaşması ile aynı
şekilde, ancak denetlenmiş son hesap seti yerine kilitli hesaplarına atıfta
bulunularak hazırlanacaktır:
• taahhütte bulunan, kilitli hesap tarihine kadar hedef
şirketteki (veya grubundaki) tüm vergi yükümlülüklerinden sorumludur
• taahhütte bulunan, kilitli hesap tarihi ile tamamlanma
arasında hedefin (veya grubun) olağan iş akışı dışında ortaya çıkan her türlü
vergiden sorumludur
• taahhütte bulunan, kilitli hesaplara dahil edilen ancak
daha sonra kullanılamayacağı ortaya çıkan her türlü vergi varlığından
sorumludur, ancak
• kilitli hesaplarda öngörülen veya kilitli hesap tarihinden
sonra işlerin olağan seyrinde ortaya çıkan vergi yükümlülükleri sözleşme
sahibinin yükümlülüğünden hariç tutulur
Kilitli hesaplarda öngörülmeyen ancak kilitli hesap tarihi
öncesindeki bir döneme ilişkin olarak ortaya çıkan vergi varlıkları genellikle
Emsallerde belirtilen tasarruflara ilişkin maddede ele alınır: Vergi
sözleşmesi-tek kurumsal satıcı-alıcı ve satıcı ifadeleri ve Vergi
sözleşmesi-birden fazla bireysel satıcı-alıcı ve satıcı ifadeleri. Belirlenmiş
tasarruf maddesi genellikle yoğun bir şekilde müzakere edilir, ancak sözleşmeyi
yapan taraf genellikle, en azından, böyle bir varlığı vergi sözleşmesi
kapsamındaki diğer yükümlülüklere mahsup edebilecektir.
Hisse alım sözleşmesindeki sızıntı önleyici hükümler, kilitli
hesap tarihi ile tamamlanma arasındaki süre boyunca satıcının hedefin yapmadığı
ve yapmayacağını kabul ettiği eylemlerin bir listesini sağlar. Bu hükümler,
hedef şirketten (veya grubundan) değer 'sızıntısı' olmamasını sağlamayı
amaçlamaktadır; bu da alıcıya, hedef şirketin (veya grubunun) kilitli hesap
tarihi ile tamamlanma arasındaki dönemdeki faaliyetleri için hesap tarihi
anlaşmasında sağlanandan daha fazla koruma sağlar. Bu liste genellikle temettü
ödemeleri ve hedefin değerini düşürebilecek satıcı grubunun diğer üyelerine
yapılan ödemeler gibi öğeleri içerir. Genellikle vergiyle ilgili konuların
vergi sözleşmesi kapsamında ele alınmaya devam edilmesi kararlaştırılır. Bunun
yaygın bir istisnası, sızıntı tanımının genellikle aşağıdakileri içermesidir:
• hedef şirketin grup indiriminden satıcının grubunun bir
üyesine vazgeçmesi ve zararların vergi değerinden daha azını alması ve
• hedef şirketin satıcının grubunun bir üyesinden grup
indirimi alması ve zararların vergi değerinden daha fazlasını ödemesi
Bu gibi durumlarda, sızıntı önleme hükmü ve vergi sözleşmesi
kapsamındaki tutarlar için çifte tahsilatı önleyen bir hüküm olması
muhtemeldir.
Kilitli hesaplara vergi için herhangi bir hüküm dahil
edilmemişse, vergi sözleşmesi bu şekilde kilitli hesaplara bağlı olamayacak ve
bunun yerine hesap tarihi anlaşmasında olduğu gibi işleyecek şekilde
hazırlanması gerekecektir (bu da hesap tarihinin kilitli hesap tarihinden önce
olduğu durumlarda alıcının dezavantajına olacaktır). Bu ideal bir durum
değildir çünkü vergi konusunda üzerinde anlaşılan pozisyonun diğer varlık ve
yükümlülük değerleri konusunda üzerinde anlaşılan pozisyondan farklı olması ve
şirketin vergi pozisyonunun satın alma fiyatına tam olarak yansıtılmaması
anlamına gelecektir. Vergi için bir hüküm içermediği görülen kapanış
hesaplarında olduğu gibi, kilitli hesap anlaşmasıyla ilgilenen vergi avukatı,
verginin kilitli hesaplarda ele alınıp alınmayacağı konusunda anlaşmanın mümkün
olduğunca erken bir aşamasında, mümkünse taraflar arasında bir tartışma yoluyla
bir karar verilmesi için baskı yapmalıdır.
Kilitli Hesap Yapısı Ne Zaman Kullanılır?
Yukarıda açıklandığı üzere, kilitli hesap yapısı, hesap
tarihi ile kapanış hesapları anlaşmaları arasında bir melezdir. Bu
• fiyat imzalanırken sabitlendiği için kesinlik sağlar
• tamamlandıktan sonra devam eden bir müzakere gerektirmez ve
• belirlenen sızıntı kalemleri listesi için alıcıya sınırlı
koruma sağlar
Bu kombinasyon, kilitli hesap yapısının genellikle alıcının
(tamamlanana kadar mümkün olduğunca fazla vergi koruması isteyecek olan) ve
satıcının (satın alma fiyatının tamamlanmadan önce bilinmesini isteyecek olan)
pozisyonları arasında makul bir yarı yol noktası olarak kabul edildiği anlamına
gelir ve son yıllarda popüler olduğunu kanıtlamıştır.
Kilitli hesap düzenlemeleri, teklif sahiplerinin kilitli
hesaplardaki bilgilere dayanarak bir fiyat sunmalarının beklendiği açık artırma
satışlarında da popülerdir.
Çeviren: Stj. Av. Umut Alperen Öztürk
Çevrilen Makale: Completion accounts, accounts date and locked box and tax (LexisNexis)
