I. GİRİŞ
6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet
Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında
Kanun (“Kanun”) kapsamında çıkarılan Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para
İhracı ile Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Yönetmelik
(“Eski Yönetmelik”) 27 Haziran 2014 tarihinden itibaren yürürlükte
olup, Türkiye’de faaliyet gösteren ödeme
ve elektronik para kuruluşlarının (“kuruluş”) yetkilendirilmesi ve
faaliyetleri ile ödeme hizmetleri ve elektronik para ihracına ilişkin usul ve
esasları düzenleyen en önemli düzenleme olarak geçmekteydi. Kanun’da yapılan değişiklikle 1 Ocak 2020
tarihinden itibaren Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (“BDDK”)
ödeme ve elektronik para kuruluşlarının düzenlenmesi ve denetimine ilişkin
yetkileri Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na (“TCMB”) devredilmiştir.
Bunun üzerine TCMB, Kanun’a ilişkin
ikincil mevzuatlarda hazırlıklarını tamamlamış ve Ödeme Hizmetleri ve
Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelik (“Yeni
Yönetmelik”) ve Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemleri
ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarının Ödeme Hizmetleri Alanındaki Veri Paylaşım
Servislerine İlişkin Tebliğ (“Yeni Tebliğ”) 1 Aralık 2021 tarihli ve
31676 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Sektörde uzunca
bir zamandır beklenen toplam 6 kısımdan oluşan Yeni Yönetmelik ile; ödeme ve
elektronik para kuruluşlarının yetkilendirilmesi ve faaliyetleri ile, ödeme
hizmetlerinin sunulması ve elektronik para ihracına ilişkin usul ve esasların
düzenlenmesi amaçlanıyor. İlgili mevzuatta yapılan Kanun değişikliği sonrasında
oluşturulan Yeni Yönetmelik’te, ödeme hizmetleri ve elektronik para ihracı
faaliyetlerinin etkin ve kesintisiz bir şekilde sürdürülebilmesi, ödemeler
alanının gelişiminin desteklenmesi ve bu kuruluşların kurumsal yapılarının
sağlamlaştırılması yönünde düzenlemeler ile geçiş süreci olarak verilen bir
yıllık süre içerisinde hali hazırda faaliyet izni bulunan kuruluşların Yeni
Yönetmelik’te düzenlenen hükümlere uyum sağlaması gerekmektedir. Diğer yandan
Yeni Yönetmelik ile daha önce Kanun’da kullanılmayan yeni kavramlar Türk hukuk
sistemine giriş yapmış bulunmaktadır.
İşbu bilgi notu, Yeni Yönetmelik
kapsamında getirilen yeni düzenlemenin mevcut uygulamada neleri değiştirdiğinin
tespiti ve düzenlenen dikkat çekici hususların daha net anlaşılabilmesinin
sağlanması amacıyla hazırlanmıştır.
II. DEĞİŞİKLİKLERE
İLİŞKİN MADDE BAZLI İNCELEME
Yeni Yönetmelik ile öncelikle hali hazırda lisans sahibi olanlar açısından hemen hemen her konuda 1 yıllık bir uyum süreci öngörülmüştür. Bu sebeple halihazırdaki kuruluşların hazırlık yapmak için önünde kayda değer bir süresi bulunmaktadır. Eski Yönetmelik ile Yeni Yönetmeliğe hacim açısından baktığımızda Yeni Yönetmeliğin çok daha detaylı düzenlemeler içerdiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Hem oluşan madde sayısı açısından hem de maddelerin içerikleri bakımından Yeni Yönetmelik son derece hacimli hale gelmiştir. Bu hususta belli başlı hususlara değinmek gerekirse;
1. Ergin Olmayanlar Hakkında
Yeni Yönetmelik ile ön ödemeli ya
da faturalı hat kullanıcılarının ödeme hizmeti alabilmesi için mobil
operatörler bakımından ilgili ergin olmayan küçüğün yasal temsilcisinden onay
alınması zorunluluğu getirilmiş bulunmaktadır. Buna ilişkin olarak mobil
operatörlerin kendi içlerinde bir onay mekanizması oluşturması gerekeceğini
söyleyebiliriz.
Elektronik paraya baktığımızda ise,
Yeni Yönetmelik m. 5 ile anonim ön ödemeli araçlar hariç tutulmak üzere, ergin
olmayan kişilere ön ödemeli araçların ilk kez tahsil edildiği yani ilk ihracı
ile elektronik para hesabının açılması sırasında ergin olmayan kişinin yasal
temsilcisinin onayının alınması, onayının aynı zamanda kayıt altında tutulması,
bunlar için de gerekli prosedürlerin oluşturulması hükme bağlanmıştır. Bu hüküm
sektör için önem arz etmekte olup yine bu hususta da yeni bir prosedür
geliştirilmesi gerekli gözüküyor.
Aynı zamanda yine ergin olmayan
e-para kullanıcıları açısından işlem takibi ile alakalı da bir hüküm de
getirilmiş bulunmaktadır. Anonim ön ödemeli araçlar hariç olmak üzere, ergin
olmayan kişilere sağlanan ön ödemeli araçlarla yapılan harcamalarda aracın ilk
ihracı, elektronik para hesabının ilk açılması esnasında onayı alınan yasal
temsilcinin bu süreçleri yani o ön ödemeli araç ya da e-para hesabından yapılan
harcamaları kayıtları da takip edebilmesiyle alakalı bir uygulama
geliştirilmesi ve ilgili kişi tarafından talep edilmesi halinde o kişinin
kullanımına sunulması gerekli kılınmıştır.
2. Mobil Ödeme İşlemleri Hakkında
Yeni Yönetmelik m. 4 f. 8 ile
faturalı ya da ön ödemeli mobil hatların ön ödemeli işlemlere kapalı olarak müşteriye
sunulması gerektiği, abonelerden alınacak onay sonrasında mobil ödeme
işlemlerine açılabileceği açıkça düzenlenmiştir.
3. Fatura Ödemelerine Aracılık Eden Kuruluşlar
Hakkında
Fatura ödemelerine aracılık eden
kuruluşlarla ilgili Yeni Yönetmelikte düzenlemeler yapılmıştır. Bunlardan en
önemlisi fatura ödenmesine aracılık hizmetleri kapsamında faaliyet gösteren
kuruluşun fatura üreten kurumlarla adlarına tahsilat yapılabilmesi hususunda
sözleşme yapmış başka bir Ödeme Hizmet Sağlayıcısından dış hizmet alması
halinde, fatura üreten kurumla doğrudan sözleşme yapmış olma şartı aranmamaktadır.
Uygulamada bu durum fatura ödenmesine aracılık eden kuruluşların karşılaştığı
sorunlardan bir tanesi olduğundan fatura hizmet sağlayıcıları bakımından
yararlı bir hüküm niteliğindedir.
4. Sınırlı Hizmet Ağı Hakkında
Yine ödeme hizmetleri ile ilgili
olarak Kanun’un 12. maddesinin 2. fıkrasında birtakım istisnalar bulunmakta olup
(h) fıkrasında “Sadece ödeme aracını çıkaranın iş yerinde, sınırlı bir
hizmet sağlayıcı ağında ya da sınırlı bir mal veya hizmet çeşidi için ödeme
aracını ihraç eden ile yapılan ticari bir anlaşma çerçevesinde gerçekleştirilen
mal veya hizmet alımında kullanılabilen araçlara ilişkin işlemler”in ödeme
hizmeti olarak değerlendirilemeyeceği belirtilmiştir. Ancak Yeni Yönetmelik ile
Ödeme aracını ihraç eden kuruluş ile yapılan sözleşme kapsamında ödeme aracının
kullanılabileceği yerler arasına eklenen tüm işyerlerinde geçerli olacak
şekilde tasarlanan ödeme araçlarına ilişkin iş modellerinin, Kanun’un 12. Maddesi’nin
2. fıkrasında (h) bendi kapsamında sınırlı bir hizmet sağlayıcı ağında yapılan
işlemler olarak değerlendirilmeyeceği açıkça düzenlenmiştir.
5. Belirli Bir Hizmet
Ağında Kullanılabilen Ön Ödemeli Araçlar Hakkında
E-para ile ilgili olarak Kanun’un
18. maddesinin 5. fıkrasında birtakım istisnalar öngörülmekte olup Yeni
Yönetmelik ile bu istisnalardan belirli bir hizmet ağı istisnasının kapsamı biraz
daha netleştirilmiştir. Sadece belirli
bir hizmet ağında kullanılabilen ön ödemeli araçların Kanunun 18 inci
maddesinin 5 inci fıkrası uyarınca Kanun kapsamının dışında
değerlendirilebilmesi için sadece belirli bir mağaza veya mağaza ağından
yapılacak alışverişlerde kullanılabiliyor olması gerekmektedir. Ön ödemeli
aracı ihraç eden kuruluş ile yapılan sözleşme kapsamında ön ödemeli aracın
kullanılabileceği yerler arasına eklenen tüm işyerlerinde geçerli olacak
şekilde tasarlanan veya 5464 sayılı Kanunda tanımlanan kartlı sistem kuruluşları
ile uyumlu olacak şekilde ihraç edilen ön ödemeli araçlar, Kanunun 18 inci
maddesinin beşinci fıkrası uyarınca Kanun kapsamının dışında
değerlendirilemeyeceği belirtilmiştir.
6. Stabil Kripto Para Hakkında
Yeni Yönetmelik m. 5’in son
fıkrasında düzenlenen stabil kripto para, sadece birebir bir itibari para
karşılığı olarak çıkarılan, sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden
dağıtımı yapılan gayri maddi varlıklar olarak anılmaktadır. Stabil Kripto
paranın; İhraç eden kuruluş tarafından kabul edilen fon karşılığı ihraç
edilmesi, Elektronik olarak saklanması, Ödeme işlemlerini gerçekleştirmek için
kullanılması, İhraç eden kuruluş dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından
da ödeme aracı olarak kabul edilmesi, Sınırlı ağ istisnası kapsamında
değerlendirilmemeleri halinde elektronik para olarak kabul edileceği açıkça
düzenlenmiştir.
7. Anonim Ön Ödemeli Araçlar Hakkında
Yeni Yönetmelik ile, anonim ön
ödemeli araçların kullanım işlemleri sınırlandırılmış olup, sınırlanan ödeme
işlemleri; sadece anonim ön ödemeli araç hamilinin fiziken işyerinde
bulunduğu ve anonim ön ödemeli aracın fiziken kullanıldığı ödeme işlemleri,
Güven Damgası alan hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılar
nezdinde yapılacak mal veya hizmet alımlarına
ilişkin ödeme işlemleri ve fatura ödeme işlemleri olarak
belirtilmiştir. Ayrıca, ödeme hizmeti sağlayıcılarına, anonim ödeme araçlarını
kullanırken yukarıda belirtilen sayılı ödeme işlemlerine göre kullanması için
gerekli tedbirleri alması yükümlülüğü getirilmiştir.
8. Birlikte Çalışma Zorunluluğu Hakkında
Yeni Yönetmelik ile, ödeme hizmeti
sağlayıcılarının birlikte çalışma zorunluluğu düzenlenmiş olup ödeme hizmeti
sağlayıcısı sunmakta olduğu ödeme hesabı
hizmetleri ve ödeme hizmetlerine ilişkin altyapı hizmetlerinin başka bir ödeme hizmet sağlayıcısı tarafından
kullanılmak istenmesi halinde talepte
bulunan ödeme hizmet sağlayıcısına bu
hizmetleri güvenlik, operasyonel ve teknik gereklilikler saklı kalmak kaydıyla
diğer ticari müşterilerine, iş ortaklarına, iş birliği yaptığı kurumlara, hangi
koşullarda sunuyorsa o koşullarda sunmakla yükümlü hale getirilmiştir. Ticari
gerekçelerle bir takım ufak farklılıklar olmakla birlikte bu durum hükme
aykırılık teşkil etmeyecektir.
9. İşyeri Kayıt Sistemi
Hakkında
Eski Yönetmelik’te yer almayan Yeni
Yönetmelik m. 9 ile düzenlenen sektör bakımından önem arz eden işyeri kayıt
sistemi ve işyeri kodu ödeme işlemlerine ilişkin süreçlerin kolaylaştırılması
ve ödemeler alanında dolandırıcılık ve kötü niyetli kullanım faaliyetlerinin
önlenmesi amacıyla getirilmiştir. Bahsi geçen işyeri kodu, BKM tarafından
verilmektedir. Ayrıca bir işyerinde birden fazla işyeri kodu bulunamayacağı da
açıkça Yeni Yönetmelik’te belirtilmiştir.
İşyeri Kayıt Sistemi’nin Yeni
Yönetmelik’e girmesi ile ödeme hizmeti sağlayıcılarına bazı yükümlülükler
yüklenmiştir. Bunlar; Ödeme hizmeti
sağlayıcısının işyerine ödeme hizmeti kapsamına giren bir ödeme yöntemi ile mal
ve hizmet satışı yapabilmesini sağlamak için sunacağı hizmetlerde Yeni
Yönetmelik m. 9 uyarınca oluşturulmuş işyeri kodunu kullanmak zorunda olduğu,
Ödeme hizmeti sağlayıcısının işyerine ödeme hizmeti kapsamına giren bir ödeme
yöntemi ile mal ve hizmet satışı yapabilmesini sağlamak için sunacağı
hizmetlerin sunumuna başlamadan önce
hizmet sunulacak işyerinin kurulan sistemde kayıtlı olup olmadığını kontrol
edilmesi, işyerinin kayıtlı olmaması durumunda kaydolmasını sağlaması, kayıtlı
olması durumunda ise sistemde anlaşma yapmak istediği işyerine ilişkin olumsuz
bir kayıt olup olmadığını kontrol etmesi, ayrıca ödeme hizmeti sağlayıcısının, işyerine ödeme
hizmeti kapsamına giren bir ödeme yöntemi ile mal ve hizmet satışı
yapabilmesini sağlamak için sunduğu hizmetler için başka bir ödeme hizmeti
sağlayıcısı tarafından sunulan altyapıyı kullanması durumunda, kurulan sistemde
tanımlanmış işyeri kodunu, altyapısı kullanılan ödeme hizmeti sağlayıcısına
bildirmesi gerektiğidir.
10. Faaliyet İzni Hakkında
Yeni Yönetmelik m. 11. ile faaliyet
izni düzenlenmiş olup oldukça yeni hükümler bulundurmaktadır. Halihazırda
lisans alanların başvuru dönemine kıyasla sürecin biraz daha farklılaştırıldığı
rahatlıkla söylenebilir. Özetle, yeni faaliyet izni başvuru prosedürü artık 3
aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşamada henüz şirketi kurmadan unvan ve ana
sözleşmenin teyidi için TCMB’ye başvurularak TCMB’den gelecek onayla birlikte
işlemler devam ettirilmesi, ikinci aşama istihbari inceleme aşaması olarak
adlandırılan aşamadır. Üçüncü aşama ise, nihai onay aşamasıdır.
Faaliyet izni başvurusu yapan
şirketin unvanının ödeme kuruluşu ya da elektronik para kuruluşu olduğunu
gösterir ibareleri içermesi zorunlu olup bu ibareleri içeren ticaret unvanının
ticaret siciline tescil edilmesinden önce Bankaya EK-11-A, EK-11-B, EK-11-C ve
EK-11-D’de yer alan bildirim dilekçesi ve formlar iletilerek TCMB nezdinde
başvuru sürecinin başlatılması gerekir. Bildirim dilekçesine esas sözleşme
taslağı ve başvuru formuna başvuru ücreti olan 500.000 TL’nin ve buna ilişkin
ödenmesi gereken ilgili kanuni yükümlülüklerin TCMB tarafından belirlenen
hesaba yatırıldığını gösterir dekont eklenir. TCMB tarafından düzenlenecek
belgenin başvuru sahibine tebliğ edilmesini takip eden altı ay içerisinde
istihbari inceleme aşamasına ilişkin TCMB’ye başvuru yapılması gerekir.
İstihbari inceleme sırasında
sunulacak bilgi ve belgeler Yeni Yönetmelik m. 11/4 hükmünde açıkça
belirtilmiştir. İstihbari inceleme aşamasının TCMB tarafından onaylanması
durumunda, onaya ilişkin yazılı bildirimin yapılmasından sonra en geç 120 gün
içerisinde TCMB’ye nihai onay aşaması için başvuru yapılır.
Nihai onay aşaması sırasında
sunulacak bilgi ve belgeler Yeni Yönetmelik m. 11/10 hükmünde açıkça
belirtilmiştir. Nihai onay aşamasına ilişkin bilgi ve belgeler üzerinden
yapılan değerlendirmeyi müteakip, TCMB’nin ilgili personeli tarafından kuruluş
nezdinde yönetim yapısı, personeli, kullanılan ofisin fiziki koşulları, teknik
donanımı ve belge ve kayıt düzeni bakımından inceleme yapılır. TCMB tarafından
başvurunun olumlu olduğuna karar verilmesi halinde, başvuru sahibi şirkete
nihai onay verilebilir ve nihai onayın verilmesi ile faaliyet izni verilmiş
olur.
Ayrıca Yeni
Yönetmelik m. 11/16 hükmü ile, faaliyet izni verilen kuruluş faaliyete
başladığı tarihten itibaren on gün içinde faaliyete başladığına dair Bankaya
bildirimde bulunur ve lisans ücreti olan 1.000.000 TL’nin ödenmesi gerekir. Yine,
faaliyet izni verilen kuruluşun, faaliyet izni aldıktan sonra yeni bir faaliyet
alanında hizmet vermek istemesi durumunda TCMB’nin onayının alması zorunlu
kılınmış ve başvuru sahibi şirketin en az bir pay sahibinin Yeni Yönetmelik
kapsamında nitelikli pay sahibi için aranan şartları taşıması gerekliliği
getirilmiştir. Ek olarak Faaliyet
izninin alınmasından itibaren 1 yıl içinde faaliyete başlanmasından itibaren 1
yıl içinde 6 aydan uzun süre faaliyet gösterilmemesi durumlarında faaliyet
izninin sona erme riski de bulunmaktadır.
11. Kredi verme Yasağı
Hakkında
Yeni Yönetmelik ile kuruluş,
ödenmesine aracılık edilen tutarın aracı olarak faaliyet gösteren bilişim veya
elektronik haberleşme işletmecisinin düzenlediği faturaya yansıtılması suretiyle
gerçekleştirildiği ödeme işlemleri için müşterinin geçmiş faturalarını ödeme
alışkanlığı başta olmak üzere mümkün olan sorgulamaları yaparak elde ettiği
bilgiler çerçevesinde müşterilere ilişkin risk değerlendirmesi yapmakla ve risk
değerlendirme sonuçlarına göre ikinci fıkra kapsamında yapılacak ödemeler için
müşteri adına işlem bazlı ve müşterinin ilgili elektronik haberleşme
işletmecisi nezdinde sahip olduğu tüm hatlara ilişkin aylık toplam harcama
miktarına dair üst limit belirlemekle yükümlü kılınmıştır.
Ayrıca Yeni Yönetmelik ile,
ödenmesine aracılık edilen tutarın aracı olarak faaliyet gösteren bilişim veya
elektronik haberleşme işletmecisinin düzenlediği faturaya yansıtılması
suretiyle gerçekleştirildiği ödeme işlemlerinde faturanın son ödeme tarihinden
itibaren 15 gün içerisinde ödenmemesi durumunda, kuruluşun ilgili müşteriye bu
hizmeti sunmayı derhal durduracağı, faturanın ödenmesinin ardından abonenin
açık talep ve onayının olması durumunda müşteriye bu hizmeti sunmaya tekrar
başlayabileceği düzenlenmiştir.
Faturanın son ödeme tarihinden itibaren 1 ay içinde ödenmemesi durumunda
ise aynı müşteriye bu hizmeti en az 1 yıl tekrar açamayacağı da açıkça
belirtilmiştir.
12. Temsilcilik Hakkında
Yeni Yönetmelik m. 18 ile
kuruluşların temsilci aracılığı ile ödeme hizmetlerini yürütebilmesi
düzenlenmiş olup en kapsamlı değişiklik bu hüküm ile yapılmış denilebilir. Kuruluşun ödeme hizmetlerini temsilci aracılığıyla
yürütebilmesi için; temsilciden on üçüncü fıkra uyarınca gerekli bilgi ve
belgeleri temin etmiş olması, temsilcinin ödeme hizmetlerinin sorunsuz ve
mevzuata uygun şekilde sunulması konusunda risk oluşturmadığına kanaat getirmesi,
temsilciyi Birlik tarafından elektronik ortamda oluşturulan listeye
kaydettirmesi gerekir.
Kuruluşun temsilciyi, temsilcilik
sözleşmesinin imzalanmasından itibaren 15 iş günü içerisinde, birinci fıkrada
yer alan listeye kaydettirmek üzere Birlik’e bildirmekle yükümlü olduğu düzenlenmiştir.
Kuruluş temsilcilerin temsilcilik şartlarını sağlamaya devam ettiği kuruluş
tarafından düzenli aralıklarla takip edileceği ve Birlik tarafından da bu
hususların risk bazlı bir şekilde takip edilmesine ilişkin uygun bir takip
mekanizması oluşturulacağı Yeni Yönetmelik m. 18/14’te açıkça düzenlenmiştir.
Yeni Yönetmelik, kuruluşun sunduğu
hizmetler ile ilgili olarak dış hizmet alımları, dış hizmet alınacak şirketin
hiçbir şekilde fon aktarımına aracılık etmemesi şartıyla, bu fıkra kapsamında
değerlendirilmeyeceği, temsilcinin ödeme hizmetlerinin yerine getirilmesinden
ve Kanun’a ve bu Yönetmeliğe uygun yürütülmesinden sorumlu olduğu, bu
sorumluluğun, kuruluşun sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağını düzenlemektedir.
Kuruluş ile temsilci arasındaki
sözleşmenin yazılı olarak düzenleneceği ve kuruluşun, faaliyetlerini
gerçekleştirirken kullanacağı her bin temsilci için 500.000 TL tutarında ilave
teminat bulundurması zorunlu hale getirilmiştir.
13. Yurt Dışında Yerleşik Tüzel Kişilerle Hizmet
Sunulması Hakkında
Yeni Yönetmelik ile kuruluşların
yurt dışında yerleşik tüzel kişilerle amaç veya faaliyetleri doğrultusunda iş
birliği yapabileceği ve ödeme hizmetlerini yurt içinde yerleşik müşterilerine
yurt dışında yerleşik tüzel kişi ile sunabileceği düzenlenmiştir. Ayrıca gönderen
veya alıcıdan en az birisinin yurt dışında bulunduğu ödeme hizmetleri ile
sınırlı olma şartı getirilmiştir.
Yurt dışında yerleşik tüzel
kişilerle iş birliği yapılması için gerekli şartlar şunlardır; iş birliği
yapılan yurt dışında yerleşik tüzel kişi müşteriye karşı tek başına hizmetin görünen
yüzü olamayacağı, her türlü belge, ilân ve reklamlarında veya kamuoyuna yaptığı
açıklamalarda kendi marka ve logolarını yurtiçinde faaliyet izni aldığı
izlenimini yaratacak şekilde kullanamayacağı ve yurtiçinde yerleşik müşterileri
hedefleyecek şekilde internet sitesi kuramayacağı, kuruluş tarafından iş
birliği yapılacak tüzel kişinin merkezinin bulunduğu ülkenin ilgili makamları
tarafından ödeme hizmeti sunma veya elektronik para ihracı konusunda
yetkilendirilmiş olması gerektiği, kurulacak iş birliği neticesinde
gerçekleştirilecek ödeme işlemlerine ilişkin belge ve kayıtların Kuruluş
tarafından yurt içinde saklanması zorunluluğu, TCMB’den onay alınması gerektiğidir.
14. Başka Şirketlerde Pay Sahibi Olunması Hakkında
Yeni Yönetmelik m. 20 uyarınca
kuruluşların TCMB tarafından yapılacak düzenlemeler başta olmak üzere,
mevzuatta yer alan yükümlülüklerini yerine getirme konusunda herhangi bir engel
oluşturmaması kaydıyla, sadece elektronik para ihraç eden, ödeme hizmetlerini sunan
veya ticari faaliyet yasağından istisna tutulmuş faaliyetleri yerine getiren
kuruluşlarda pay sahibi olabileceği düzenlenmiştir.
Ayrıca bir şirkette pay sahibi
olunması, sahip olunan payların satılması veya pay sahibi olunan şirketin
faaliyetlerine son verilmesi halinde, bu durumun en geç 15 iş günü içerisinde,
bildirime sebep olan işlemin gerekçelerini içerir bir rapor ile, TCMB’ye
bildirilmesi gerekmektedir.
15. Dış Hizmet Alımı Hakkında
Yeni Yönetmelik ile dış hizmet
alımı hususunda mevcut işleyişle ilgili bazı düzenlemeler yapılmış olup bunlar;
elektronik para kuruluşunun, elektronik para ihraç etme faaliyetini dış hizmet
alımına konu edemeyeceğidir. Kuruluşun dış hizmet alımı esnasında; dış hizmet
sağlayıcı kuruluşun seçiminde gerekli özeni göstermekle, dış hizmet sağlayıcı
kuruluşun yükümlülüklerini sözleşme ile netleştirmekle ve dışarıdan hizmet
alımının doğuracağı ilave riskleri göz önünde bulundurarak bu riskleri etkin
bir şekilde yönetmekle yükümlü olmasıdır. Ayrıca dış hizmet alımına konu edilen
bir faaliyete ilişkin, ilgili mevzuatta kuruluşa yükümlülükler getirilmesi
halinde, bu yükümlülüklerin dış hizmet sağlayıcı tarafından yerine
getirilmesinin sağlanacağının taraflar arasında imzalanacak sözleşme ile
taahhüt edilmesinin zorunlu olması da düzenlenmiştir. Ek olarak yine dış hizmet
alımının, kuruluşun sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağı ve kuruluşun dış
hizmete konu edilen faaliyetlerin dış hizmet sağlayıcısının işlemlerinden de
sorumlu olduğu açıkça belirtilmiştir.
16. Özkaynak Hakkında
Özkaynak, Yeni Yönetmelik m. 32 ve
33’te düzenlenmiş olup mevcut düzenlemelere bazı değişiklikler getirilerek
asgari özkaynak tutarları arttırılmıştır. Teminat olarak verilen varlıkların
özkaynak hesaplamasına dahil edilmeyeceği net bir şekilde belirtilmiş ve
hesaplanan özkaynak ile asgari özkaynak tutarına ilişkin düzenlemelerin
münhasıran ödeme hizmetini sunan kuruluşlara uygulanmayacağı düzenlenmiştir. Yeni
Yönetmelik ile fatura hizmetlerinin sunanlar için 3 Milyon TL, hesap bilgisi
hizmet sağlayıcıları hariç ödeme kuruluşları için 5 Milyon TL, E-para
kuruluşları için 13 Milyon TL özkaynak zorunluluğu getirilmiştir. Ayrıca TCMB’ye özkaynak yükümlülüklerini
arttırma yetkisi verilmiştir.
Ödeme hesabına ilişkin birleştirilmiş
bilgilerin çevrim içi platformlarda sunulması hizmetini sunan ödeme kuruluşları
için asgari özkaynak yükümlülüğü bulunmadığı belirtilmiş ve bu kuruluşlar
asgari 1.000.000 TL tutarında mesleki sorumluluk sigortası yaptırmakla veya
1.000.000 TL değerinde teminat bulundurmakla yükümlü kılınmıştır.
17. Teminat Hakkında
Teminat, kuruluşların kendi
bünyelerinden çıkartıp TCMB bünyesine aktardığı bir bedeldir. Teminatın en ağır
finansal yükümlülüklerden biri olduğunu söyleyebiliriz. Yeni Yönetmelik ile
kuruluşlara TCMB nezdinde teminat bulundurmak zorunluluğu ve kuruluşların TCMB
nezdinde bulundurması gereken asgari teminat miktarı hesaplanma yöntemi ile
temsilci sayısına göre ilave teminat eklenmesine ilişkin düzenlemeler
getirilmiştir. Yeni Yönetmelik ile fatura ödeme hizmeti sağlayıcıları için 2
Milyon TL, hesap bilgisi hizmet sağlayıcı kuruluşlar hariç kuruluşlar için 3
Milyon TL, e-para kuruluşları için 5 Milyon TL teminat zorunluluğu
getirilmiştir. Teminat bedelleri TCMB
tarafından her sene Yeni Yönetmelikte belirtilen kriterler doğrultusunda
arttırılıp azaltılabilmektedir.
18. Ödeme Fonlarının
Korunması Hakkında
Yeni Yönetmelik m. 34 uyarınca kabulü esnasında alıcısı belli olmayan fonlar ile m. 20 kapsamında iş birliği yapılan yurt dışında yerleşik tüzel kişilerden alınan fonların da ödeme fonu olarak nitelendirileceği belirtilmiştir. Ayrıca ödeme fonlarının, koruma hesabının bulunduğu bankada gecelik vadede nemalandırılması izin verilmiştir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus, nemalandırma imkânı yalnızca koruma hesabında duran ödenmemiş ödeme fonlarına ilişkindir. Elektronik para hesaplarında duran ve TCMB nezdinde bloke edilen fonların nemalandırılmasına izin verilmemiştir.
III. SONUÇ
Yukarıda ayrıntılı şekilde izah
edildiği üzere; Yeni Yönetmeliğin Eski Yönetmelik’e göre madde sayısı artmış,
madde içerikleri de daha hacimli hale gelmiştir. Yeni Yönetmelik ile, ödeme ve elektronik para
kuruluşlarının yetkilendirilmesi ve faaliyetleri ile ödeme hizmeti
sağlayıcıları, ödeme hizmetlerinin sunulması ve elektronik para ihracına
ilişkin usul ve esasların düzenlenmesi amaçlanmaktadır. Yeni Yönetmelik’in
mevcut ödeme kuruluşları ve pazara yeni giriş yapacaklar açısından belirgin
düzenlemeler içerdiği ve kapsamlı düzenlemeler gerektiği görülmektedir.
Özellikle ödeme hizmeti sağlayıcılarının kendi aralarında ödeme hesabı ve
altyapı hizmetlerinin sunulması konusunda ayrılıkçı uygulamalardan
kaçınılmasına yönelik düzenlemenin pazarın adil ve hakkaniyetli rekabet
koşullarına kavuşulabilmesine etki edeceği kanaatindeyiz.
Aynı zamanda Yeni Yönetmelik ile
getirilen düzenlemeler, avantajlı olduğu kadar piyasaya yeni girecek ve
halihazırda devam eden kuruluşları zorlayacak nitelikte şartları bünyesinde
barındırmaktadır. Halihazırda faaliyet izni bulunan kuruluşlar açısından 1
yıllık geçiş süresi tanınması bir yandan kuruluşlara uyum sağlama süreci
tanırken diğer yandan çerçeve sözleşmeden kimlik tespitine, risk süreçlerinden
iç kontrole kadar çok sayıda noktada ciddi anlamda değişiklikler yapılması
gerektiğinden kuruluşların vakit geçirmeden uyum sürecini başlatmasını gerekli
kılmaktadır.
Av. Merve Çelik
Kaynakça:
1.
Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları
Hakkında Yönetmelik
2.
6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik
Para Kuruluşları Hakkında Kanun
