Organize Sanayi Bölgeleri (“OSB”), sanayi
tesisleri için uygun görülen alanlarda üretimin sürekliliğini sağlamak, kaynak
kullanımında tasarruf etmek ve bilim ve teknolojinin kullanılması amacıyla
kurulmuştur. OSB’ler, özel hukuk tüzel kişiliğidir. [1]
Organize sanayi bölgeleri hakkında
oldukça fazla düzenleme bulunmaktadır. Bu bilgi notu organize sanayi bölgeleri mevzuatları
hakkında bilgi vermek ve bazı önemli noktalara dikkat çekmek amacıyla hazırlanmıştır.
I.
4562 Sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu
4562 sayılı Kanun 15.04.2000 tarihli ve
24021 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Kanunun amacı
OSB’nin kuruluş, yapım ve işletilmesi esaslarını düzenlemektir.
OSB’lerin Kuruluşu
OSB’lerin
kurulma aşamaları aşağıda sırasıyla belirtilmektedir:
- OSB’lerim kurulması için öncelikle
yer seçimi yapılır; yer seçimi komisyonunca yerinde inceleme yapılır. Kurum
oybirliği ile karar verir.
- OSB alanı içinde Hazine veya kamu
kurum ve kuruluşlarına ait arazilerin bulunması halinde OSB’lere satılabilir
veya bedelsiz devredilebilir.
- OSB alanı içinde özel mülkiyette olan
araziler bulunması halinde bu araziler rızaen satın alma veya kamulaştırma
yoluyla iktisap edilir.
- Yer seçiminin kesinleşmesinden sonra
OSB sınırları dışında kalan alanların planlanması Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
ve/veya ilgili belediyeler tarafından en geç bir yıl içinde yapılır.
- OSB kuruluşuna katılan kurum ve
kuruluşların temsilcileri ve vali tarafından imzalanmış kuruluş protokolünün
bakanlıkça onaylanması ve sicile kaydı ile OSB tüzel kişilik kazanır.
Müteşebbis Heyetin
Görev ve Yükümlülükleri
- OSB’nin kuruluş amacını gerçekleştirmek
için gerekli kararları ve tedbirleri almak,
- Yer seçimi raporunda belirtilen
hususları yerine getirmek,
- Kanun, yönetmelik, kuruluş protokolü
ve benzeri düzenlemelerle verilen görevleri yapmak,
- Yönetim ve denetim kurulu
çalışmalarını ve hesaplarını ibra etmek ve
- OSB’ye ait para ve diğer kaynakları
kuruluş amacına uygun kullanmakla yükümlü ve görevlidir.
OSB organlarında görev alanların, vali
hariç, diğer OSB’lerin organlarında görev alamayacakları Kanunun 7 inci
maddesinde açıkça düzenlenmiştir.
Denetim kurulu, müteşebbis heyetin
kendi üyeleri arasından seçilmektedir.
Genel Kurulun Görev ve
Yetkileri
Genel kurul OSB’leri işletme aşamasına
geçtiğinde devreye girmektedir. Bir başka deyişle, müteşebbis heyet sona
ermekte bunun yerine genel kurul faaliyet göstermeye başlamaktadır.
Katılımcı
İşbu Kanunun “Tanımlar ve Kısaltmalar” başlıklı 3’üncü maddesinde kimlerin
katılımcı olabileceği düzenlenmiştir. Anılan hükme göre katılımcı, OSB’de bir
işletmenin kurulması için parsel tahsisi veya satışı yapılanlar ile maliki
bulunduğu parselde üretimde bulunan veya bulunmayı taahhüt eden ve bu Kanunun
amacına uygun faaliyet gösteren gerçek veya tüzel kişi ile finansal kiracıyı
ifade etmektedir.
İhtisas OSB
İhtisas OSB, aynı sektör grubunda ve bu
sektör grubuna dahil alt sektörlerde faaliyet gösteren tesislerin yer aldığı
OSB’yi ifade etmektedir.
Örneğin, Tarıma Dayalı İhtisas Organize
Sanayi Bölgeleri bu kapsamdadır.
- Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi
Bölgeleri, Kanunun 26/A maddesinde düzenlenmiştir.
- Bu madde kapsamında, tarım ve sanayi
sektörünün entegrasyonunun sağlanması amaçlanmış ve bu OSB’ler bakımından
bakanlığa verilmiş yetki ve görevler Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca
kullanılacağı ifade edilmiştir.
Özel OSB
Özel OSB’ler Kanunun 26’ncı maddesinde
düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, kanunda belirlenen yerlerde, özel hukuk
kişilerince ve gerçek kişilerce OSB kurulabileceği fakat özel OSB kuracak olanların kamulaştırma yapamayacağı belirtilmektedir.
Islah OSB
Islah OSB, Geçici Madde 13’te
düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, 18/06/2017 tarihinden önce mer’i plana göre
yapılaşan sanayi tesislerinin bulunduğu alanlar için 18/06/2017 tarihinden
itibaren bir yıl içerisinde başvuru yapılması gerektiği belirtilmiştir.
4562 sayılı OSB Kanunu değişiklik taslağında,
ıslah OSB’lerin yeniden yürürlüğe girmesi amaçlanmaktadır.
Islah OSB, Organize Sanayi Bölgeleri
Uygulama Yönetmeliği’nde de düzenlenmiştir. Islah OSB’lere OSB Uygulama
Yönetmeliği başlığı altında ayrıca değinilecektir.
Onaylı Sınır
Onaylı sınır, OSB’nin faaliyetleri için
zorunlu olan ve Bakanlığın uygun gördüğü, yer seçimi sonucunda sınırları tasdik
edilmiş OSB alanları dışındaki OSB alanlarını ifade etmektedir.
OSB uygulama Yönetmeliği “İmar Planı Değişiklikleri ve Onay başlıklı”
38 inci maddesi uyarınca onaylı sınırın, başka bir kullanım amacına
dönüştürülmek üzere imar tadilatına konu edilemeyeceği ifade edilmiştir.
OSB’lerin Gayrimenkul
Yatırım Ortaklığı (“GYO”) Kurması
gYo’lar, kaynağını 6362 sayılı Sermaye Piyasası
Kanunundan (“SPK”) almaktadır. Dolayısıyla ilgili SPK hükümleri GYO’lar açısından
genel hüküm niteliğinde olup, OSB’ler tarafından kurulan GYO’lar ise özel
olarak 4562 sayılı OSB Kanununda düzenlenmiştir.
SPK
uyarınca, GYO’lar anonim şirket olarak kurulmaktadır. Genel olarak GYO faaliyetleri, kar
veya kira geliri elde etmek amacıyla, arsa, arazi, konut, alıveriş merkezi,
otel, ofis, lojistik merkezi, depo, park, hastane ve benzeri her türlü
gayrimenkulün satın alınmasını, kiralanmasını, kiraya verilmesini ve satın alma
veya satma vaadini kapsamaktadır.
OSB’lerin GYO kurması hususu, OSB Kanunu
Ek Madde 5 ve OSB Uygulama Yönetmeliğinin 100. maddesinde düzenlenmiştir. Kanun
ve Yönetmeliğe göre, OSB’lerin kuracağı (hisse çoğunluğu OSB tüzel kişiliğinde
olan) GYO’ların özellikleri şunlardır:
- Münhasıran OSB’lerde faaliyet
göstermek
- Katılımcıların hak ve
yükümlülüklerine sahip olmak
- Üretim yapmak ve üretim yapma
taahhüdünden muaf olmak
- Kanunun 18 inci maddesinde yer alan
kısıtlamalardan muaf olmak
- OSB’lerdeki parsellerin üst yapılı veya
üst yapısız satın almak
- OSB’lerdeki parsellerin üst yapılı
veya üst yapısız kiralamak
- OSB’lerdeki parsellerde üst hakkı kurmak
OSB’lerin Anonim Şirket
Kurması
OSB’lerin anonim şirket kurması Kanunda
düzenlenmemiştir. OSB Uygulama Yönetmeliği başlığı altında bu konuya ayrıca değinilecektir.
II.
4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin
Kanun Taslağının İncelenmesi
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
tarafından 2021 yılında hazırlanan ve 4562 Sayılı Organize Sanayi Bölgeleri
Kanununun bazı maddelerinde değişiklik yapılmasını öngören tasarı, Organize
Sanayi Bölgeleri yönetimlerine ilişkin birçok düzenlemeyi beraberinde getirmektedir.
Kanun taslağında yer alan başlıca
değişiklikler aşağıdaki gibidir.
a) OSB kuruluşunda sanayi
odalarının yer alması zorunluluğuna ilişkin düzenlemenin kaldırılması
Sanayi ve/veya ticaret odalarının OSB
kuruluşunda yer almasının zorunluluğu açık bir şekilde Kanunda belirtilmektedir.
Buna karşın, taslak metninde böyle bir düzenlemeye yer verilmemiş, zorunluluğun
kaldırılmasına yönelik bir değişikliğe gidilmiştir.
b) Kamulaştırma işlemlerini
OSB bölgeleri adına yapabilecek kurum ve kuruluşlar listesinin kapsamının
genişletilmesi
Yürürlükteki Kanun uyarınca, OSB’lerin
kamulaştırma işlemlerini Valilik, İl Özel İdaresi, Belediye veya Yatırım İzleme
ve Koordinasyon Başkanlığına yaptırabileceği düzenlenmektedir.
Kanun taslağında ise, yukarıda sayılanlara
ilave olarak, Bakanlığın, Toplu Konut İdaresi Başkanlığının, sanayi ve ticaret odalarının
veya sanayi odalarının da OSB’ler adına kamulaştırma yapacağı belirtilmektedir.
c) Müteşebbis heyetin sürekli
bir organ haline getirilmek istenmesi
Taslağa göre, müteşebbis heyetin
işletme aşamasında da devam etmesi amaçlanmaktadır.
d) Müteşebbis heyet
başkanının vali ya da kaymakam olması zorunluluğu
Madde gerekçesinde, kamusal yetkiler
kullanan OSB’lerin yetkilerini kullanırken kamu gözetiminde olmasının
sağlanacağı belirtilmektedir.
e) OSB organlarında
görev alanların sürelerinin iki dönem ile sınırlanması
f) Hizmet ve Destek
alanlarına lojistik hizmetlerinin eklenmesi
Yürürlükte olan Kanun uyarınca ortak
kullanım alanları OSB büyüklüğünün %8’inden az; hizmet ve destek alanları ise
OSB büyüklüğünün %10’undan fazla olamayacağı açıkça belirtilmektedir. Buna karşılık,
Kanun taslağında hizmet ve destek alanlarının yalnızca lojistik kullanım amaçlı olarak OSB büyüklüğünün %15’ine
kadar arttırılabileceği yer almaktadır.
Madde gerekçesinde, son dönemlerde
lojistik sektörünün hızlıca gelişmesinin beraberinde OSB’lerde lojistik alan
ihtiyacının artması sonucu böyle bir düzenlemeye ihtiyaç olduğu
belirtilmektedir.
g) OSB’lerin yıllık
brüt gelirlerinin %1’ini KOSGEB, TUBİTAK, Kalkınma Ajansı destek programlarında
kullanılmak üzere Bakanlığa aktarma zorunluluğu
h) Bakanlığın OSB
denetim kuruluna personel gönderebileceği hususu
Kanun teklifinde Bakanlığın, mevcut
denetim kurulu üyelerine ek olarak Bakanlık personelinin de OSB denetim
kurulunda görevlendirebileceği yer almaktadır.
i) Islah OSB’lerinin
yeniden yürürlüğe konulması
j) Hisse devirlerinde,
şirket birleşme ve bölünmelerinde Bakanlık onayı aranması
Şirkette
%10 ve daha fazla pay sahibi olan gerçek veya tüzel kişiler, arsa tahsis ve/veya satış aşamasında
hisse devirlerini Bakanlık onayı olmaksızın yapmayacaklarına dair bir
taahhütname verme yükümlülüğü altındadırlar.
k) OSB’lerin şirket
kurması
OSB Uygulama Yönetmeliğinde yer alan
düzenlemenin Kanuna taşınması amaçlanmaktadır. Bu düzenlemeye göre OSB’leri,
faaliyetleri için anonim şirket kurabilmekte ya da kurulu bir anonim şirkete
ortak olabilmektedir.
Ayrıca, OSB’lerin kurduğu şirketlerin
esas sözleşmesi, esas sözleşme değişiklikleri ya da kurulu şirkete ortaklık
hususu ve kurulu şirkete ortak olunması hususunun Bakanlık onayına tabi olduğu
düzenlenmektedir.
l) Bakanlığın
yetkilerinin genişletilmesi
Taslakta, Bakanlığın yapılan
denetimlerde OSB’nin devamında kamu yararı bulunmadığının veya OSB vasıflarının
kaybedildiğinin tespiti halinde OSB tüzel kişiliğinin Bakanlık tarafından
re’sen terkin edilebileceği düzenlenmektedir.
m) OSB’lerin, iş ve
işlemlerini Bakanlık çevrimiçi bilgi sistemi üzerinden yapması zorunluluğu
Bu düzenleme ile MEYDİP sisteminin tüm
OSB’de etkin olarak kullanılması amaçlanmaktadır.
III.
Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği
4562 sayılı OSB Kanunu'nun uygulama usul ve esaslarını
belirlemek üzere hazırlanan OSB Uygulama Yönetmeliği 01.04.2002 tarihli ve
24713 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Yapılan değişiklikler doğrultusunda
yeniden hazırlanan OSB Uygulama Yönetmeliği 02.02.2019 tarihli ve 30674 sayılı
Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Burada, OGB Uygulama Yönetmeliğinde yer
alan bazı kavramlar ve önemli maddeler üzerinde durulacaktır.
Müteşebbis Heyet
Müteşebbis heyet, OSB’nin en üst karar
organıdır.
Yönetim kurulu ve denetim kurulu
üyeleri müteşebbis heyetin asıl üyeleri arasından seçilmektedir.
Katılımcıların
Müteşebbis heyete dahil edilmesi
OSB’nin onaylı parselasyon planında yer
alan sanayi parselleri ile hizmet ve destek alanındaki toplam parsellerin 1/3 ünün işyeri açma ve çalışma ruhsatı
alması halinde, yapı kullanım izni almış katılımcılar, en geç 6 ay içinde heyette
temsil edilirler.
Buna göre, seçimde yapı kullanma izni
almış katılımcılar arasından 7 asıl ve 7 yedek üye seçilmektedir.
Genel Kurul
OSB’nin onaylı parselasyon planında yer
alan sanayi parselleri ile hizmet ve destek alanındaki toplam parsellerin 1/2’sinin işyeri açma ve çalışma ruhsatı
alması halinde genel kurul oluşum süreci başlamaktadır. Yönetim kurulu iş
yeri açma ve çalışma ruhsatlarını Bakanlığa gönderir, Bakanlık ilk genel kurul
talimatını verir. Yönetim kurulu, Talimatın tebliğ tarihini takip eden 6 ay
içinde ilk genel kurulu toplar.
Kural itibariyle, yapılacak ilk genel
kurul toplantısında müteşebbis heyet, yönetim kurulu ve denetim kurulunun
görevleri sona ermektedir. Müteşebbis heyetin görevi sona erene kadar almış
olduğu kararlar ve imzalamış oldukları sözleşmeler aynen geçerliliğini
korumaktadır. Ancak, bölgede bulunan yapı kullanım izni almış olan katılımcılardan
toplantıya katılanların salt çoğunluğu, müteşebbis heyetin devam etmesini
istedikleri takdirde müteşebbis heyet 4 yıl süre ile göreve devam eder. Bu
doğrultuda, genel kurulda diğer gündem maddeleri görüşülmeyerek 9 asıl ve 9
yedek müteşebbis heyet üyesi seçilir. Yeni oluşan müteşebbis heyetinin, yönetim
kurulunun ve denetim kurulunun 4 yıllık görev süresi başlar.
- Müteşebbis heyetin
devam ettiği durumda,
4 yılda bir seçimli genel kurul yapılır.
- Müteşebbis heyetin
sona erdiği halde ise
yılda bir mali, 4 yılda bir seçimli genel kurul yapılır.
Islah OSB
Islah OSB, 1/7/2017 tarihinden önce
mer’i plana (o dönem yürürlükte olan imar planı) göre yapılaşan sanayi
tesislerinin bulunduğu alanların ıslah edilmesi suretiyle oluşacak OSB ifade etmektedir.
Yönetmelikte, Islah OSB’lere ilişkin
usul ve esaslar Geçici Madde 3’te düzenlenmiştir. Bu maddeye göre Islah OSB
başvurularının 1/7/2018 tarihine kadar yapılması gerekmektedir. Valilikçe başvurunun
uygun görülmesi halinde, hazırlanan gerekçe raporuna istinaden ilgili
kurumların katılımıyla, vali başkanlığında oluşturulacak olan ıslah
komisyonunun da ıslah şartları çerçevesinde ele alınarak bu alanlar OSB olarak
değerlendirilebilecektir.
Bakanlık, OSB yer seçimi komisyon üyesi
olan kurum ve kuruluşlardan alacağı görüşler doğrultusunda OSB sınırlarını
belirlemektedir. Islah OSB, kuruluş protokolünün Bakanlıkça onaylanması ve
sicile kaydı ile tüzel kişilik kazanmaktadır. Süresi içinde ıslah şartlarını
tamamlamayanlar OSB niteliğini kaybederek, sicilden terkin edilecektir.
Islah OSB kurulmasının amacı, yürürlükte
oldukları dönemin imar planları ile sanayiye açılmış alanlarda kurulu
tesislerin OSB alanlarının avantajlarından (ortak altyapı tesislerini kullanmak
gibi) faydalanılmasını sağlamaktır. Bu düzenlemeyle, sanayinin disipline
edilerek, çevresel etkilerin minimize edileceği, bu alanlar üzerinde enerji,
su, gaz ve arıtma gibi ortak altyapı tesislerinin kurulması ve maliyetlerde
tasarruf sağlanması hedeflenmektedir.
OSB’lerinin Anonim
Şirket Kurması
İşbu Yönetmeliğin “Altyapı tesisleri kurma ve İşletme hakkı” başlıklı 65 inci
maddesinde OSB’lerin faaliyetleri için anonim şirket kurabileceği ya da kurulu
bir anonim şirkete ortak olabileceği hususu yer almaktadır. OSB’lerin anonim
şirket kurmasına ilişkin bir kanun hükmü bulunmadığı için bu konuda belirsizlikler
mevcuttur.
Anılan Yönetmelik hükmüne göre:
- OSB’lerin kuracağı anonim şirketin
ana sözleşmesi, ortaklık yapısı, işleyişi, faaliyetleri ve diğer hususlara
ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından belirleneceğine;
- Bu şirketler, sadece altyapı ve genel
hizmet sağlanması amacıyla kurulacağına;
- Şirket sözleşmesinde, yönetim ve
hisse çoğunluğunun OSB’lerde kalacağı ve bu hükmün değiştirilemeyeceği hususuna;
- Katılımcı hak ve yükümlülüklerine
sahip olacağına;
- OSB içinde yer alan sanayi parselleri
ve hizmet destek alanında bulunan parsellerin üst yapılı veya üst yapısız alım satımına;
- OSB içinde yer alan sanayi parselleri
ve hizmet destek alanında bulunan parsellerin üst yapılı veya üst yapısız
kiralanmasına;
- OSB içinde yer alan sanayi parselleri
ve hizmet destek alanında bulunan parsellerde üst hakkı kurulmasına yer verilmektedir.
IV.
Organize Sanayi Bölgeleri Yer Seçimi Yönetmeliği
Bu
Yönetmeliğin amaç ve kapsamı, organize sanayi bölgelerinin yer seçimi
işlemlerine ilişkin usul ve esasları düzenlemek, gerekli iş ve işlemleri
tanımlamaktır.
İşbu
Yönetmeliğin “yer seçimi talebi ve
Bakanlıkça yapılacak ön değerlendirme” başlıklı 4’üncü maddesi:
“Yeni bir OSB
yer seçimi talebinin değerlendirmeye alınabilmesi için il genelindeki ihtisas OSB’ler
hariç diğer OSB’lerde bulunan toplam sanayi parsellerinin en
az %75’inde üretim veya inşaata
başlanmış olması gerekir. İlave alan taleplerinde ise bu oran mevcut
OSB’lerde aranır.” Şeklindedir.
V. Yatırım Alanlarının
Belirlenmesine dair Yönetmelik
Bu
Yönetmeliğin amacı; ilgili mevzuatı kapsamında kurulacak olan organize sanayi
bölgesi, endüstri bölgesi, teknoloji geliştirme bölgesi, serbest bölge
ve sanayi siteleri için kuruluş sürecini hızlandırmak amacıyla önceden uygun
alanları belirlemek ve bu alanlardan uygun görülenlerin altyapılarının
yapılmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Bu Yönetmelik,
10/7/2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1 sayılı
Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 385 inci
maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendi ile 390’ıncı maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendine dayanılarak hazırlanmıştır.
İşbu
Yönetmeliğin “Yatırım alanı yerinin
kesinleştirilmesi” başlıklı 13. maddenin 3. Fıkrası uyarınca:
Sınırları
kesinleştirilen yatırım alanlarının amacına uygun kullanılabilmesi için tapu
kayıtlarına; tahsis/satış şartlarına uygun altyapı, yapı veya tesis
yapılmadıkça üçüncü kişilere satış, devir, temlik yapılamayacağı ve
haczedilemeyeceği hususunda valilikçe şerh konulacağı ve şahıs mülkiyetinde arazilerin olması durumunda ise 14’üncü
madde kapsamında statüsü belirlendikten sonra tapu kütüğüne şerh konulması
gerçekleştirileceği belirtilmektedir.
Ayrıca, “Yatırım alanlarının statüsünün belirlenmesi”
başlıklı 14’üncü maddesine göre organize sanayi bölgesi kurmak üzere elektronik
ortamda Bakanlığa yapılan başvurularda yatırım alanlarının kullanımının uygun
görülmesi halinde, ayrıca yeniden yer seçimi işlemi yapılmayacağı
belirtilmiştir.
VI. Organize Sanayi
Bölgelerinde Yer Alan Parsellerin Tamamen veya Kısmen Bedelsiz Tahsisine Dair
Yönetmelik
Bu
Yönetmeliğin amacı; organize sanayi bölgelerinde yer alan parsellerin gerçek
veya tüzel kişilere tamamen veya kısmen bedelsiz tahsisine ilişkin usul ve
esasları belirlemektir.
Bu Yönetmelik;
Bakanlar Kurulu Kararı
ile belirlenen il
ve ilçelerdeki organize sanayi bölgelerinde, 12/4/2000
tarihli ve 4562
sayılı Organize Sanayi
Bölgeleri Kanununun ek
3 üncü maddesinin
öngördüğü istihdam sayısını sağlayacak
yatırımlar için başvuru
koşuları, tahsislerde öncelik
sırası, taahhütname alınması, yatırım koşuları,
mücbir sebepler, borçlardan
mahsup işlemleri, ödemelerin
durdurulması, ödemeye esas
parsel bedellerinin tespiti, tapu
kaydına konulacak şerh
ve yatırımların denetlenmesi
ile devredilen taşınmazların geri alınmasına ilişkin
hükümleri kapsamaktadır.
İstihdam Şartı
Yönetmeliğin “parsel tahsisi” başlıklı 5 inci
maddesi uyarınca organize sanayi bölgelerinde tahsisi yapılmamış parsellerin, yatırımcılara
en az 10 kişilik istihdam sağlamaları koşuluyla tamamen veya kısmen
bedelsiz olarak tahsis edilebileceği düzenlenmiştir. Bahse konu düzenleme şu
şekildedir:
- Bakanlık kredisi kullanan
OSB’lerde mülkiyetindeki tahsis edilmemiş parseller, OSB müteşebbis heyeti veya
genel kurulunca karar alınması halinde, bedeli Bakanlık tarafından OSB’ye
verilen kredilerden mahsup edilmek üzere;
- Planlı
alanda kendi imkânları ile altyapı inşaatları tamamlanan ve Bakanlık kredisi
kullanmamış OSB’ler ile altyapı inşaatları tamamlanan ve kredi borcunu ödemiş
olan OSB’lerde müteşebbis heyeti veya genel kurulunca karar alınması
halinde, tahsis edilmemiş parsellerin;
en az on
kişilik istihdam öngören yatırımlara girişen gerçek ve tüzel kişilere tamamen
veya kısmen bedelsiz tahsis edilebileceği düzenlenmiştir.
Ayrıca,
maddenin devamında, Bakanlığa kredi borcu devam eden OSB’lerde 4562 sayılı
Kanunun Ek 3’üncü maddesinin yürürlüğe girdiği tarihten önce (18.06.2017 tarihi
öncesinde) tahsis yapılan katılımcılar, OSB’ye müracaat etmeleri ve müteşebbis
heyet veya genel kurul kararı ile taleplerinin uygun bulunması ve yönetmeliğin sekizinci
maddesinde belirtilen asgari istihdam sayısını sağlamaları şartıyla tamamen
veya kısmen bedelsiz parsel tahsisinden yararlanabileceği belirtilmiştir.
Yönetmeliğin “yatırım koşullarını” düzenleyen
8 inci maddesine göre:
Parsel
tahsisi için başvuran gerçek veya tüzel kişilerin;
- 5.000 m2’ye
kadar olan parseller için en az 10,
- 5.000
m2’den büyük olup 10.000 m2’ye kadar olan parseller için en az 20,
- 10.000
m2’den büyük olup 20.000 m2’ye kadar olan parseller için en az 30,
- 20.000
m2’den büyük parseller için ise en az 50
Kişi istihdam
taahhüt etmesi gerekmektedir.
Katılımcı, yukarıda
belirtilen asgari istihdam sayısını sağlayarak üretime geçmek zorundadır. Ancak yatırımının yüzde seksenini
tamamlamasına karşın üretime geçemeyen katılımcıların talebi üzerine OSB
tarafından proje bazında en fazla bir yıla kadar ek süre verileceği belirtilmektedir.
Ek olarak,
Tarıma Dayalı İhtisas OSB’lerde en az on kişilik istihdam şartının olmadığı
belirtilmektedir.
Tapu kaydına konulacak şerh
Yönetmeliğin “Tapu kaydına konulacak şerh” başlıklı 14’üncü
maddesine göre tapu kütüğünün beyanlar hanesine devir işlemi sırasında aşağıdaki şerh
konulur:
“12/4/2000 tarihli ve 4562 sayılı Organize Sanayi
Bölgeleri Kanunun ek 3’üncü maddesine göre, işbu taşınmazı devralan gerçek veya
tüzel kişiler, söz konusu Kanun ve bu Kanunun uygulanması ile ilgili çıkarılan
Yönetmelik ile Yatırım Taahhütnamesinde belirtilen devir amaç ve koşullarına
uymak zorundadır. Bu şerh kaldırılmadığı sürece taşınmaz hiçbir şekilde
başkalarına devredilemez, ipotek edilemez, teminat verilemez. İflas ve konkordato
ile diğer ayni ve şahsi haklara da konu edilemez.”
VII.
Organize Sanayi Bölgelerinin Elektrik Piyasası Faaliyetlerine İlişkin
Yönetmelik
Bu
Yönetmeliğin amacı; 12/4/2000 tarihli ve 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri
Kanununa göre kurularak tüzel kişilik kazanan OSB’lerin; OSB dağıtım ve/veya
üretim lisansı alarak elektrik piyasasında faaliyette bulunmak istemeleri
halinde, onaylı sınırları içerisinde katılımcılarının ihtiyaçlarını karşılamak
amacıyla, 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 13 üncü
maddesi kapsamında gerçekleştirecekleri faaliyetlere ilişkin uygulanacak olan
usul ve esasların belirlenmesidir.
Bu
Yönetmelik; Organize Sanayi Bölgeleri Kanununa göre kurulan OSB’lerin, OSB
dağıtım ve/veya üretim lisansı alarak elektrik piyasasında faaliyette bulunmak
istemeleri halinde, Elektrik Piyasası Kanununun 13 üncü maddesi çerçevesinde
yürütecekleri faaliyetlere ilişkin hak ve yükümlülüklerinin belirlenmesi,
ürettiği veya serbest tüketici sıfatıyla temin ve tedarik ettiği elektrik
enerjisinin katılımcılarının kullanımına sunulması, OSB’lere lisans verilmesi
ve dağıtım bedelleri ile diğer hizmet bedellerinin belirlenmesi ve yürütülecek
diğer faaliyetlerle ilgili hususları kapsamaktadır.
VIII. Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama
Yönetmeliği
Bu Yönetmeliğin amacı,
Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri için iletilen talepleri değerlendirmek
ve bu bölgelerin yer seçimi, kuruluşu, imar planı onayı, faaliyeti ve
işletilmesi ile denetlenmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Bu Yönetmelik, bitkisel ve
hayvansal üretimin ve bunlara dayalı sanayinin desteklenmesi, geliştirilmesi,
ürünlerin paketlenmesi, işlenmesi, muhafaza edilmesi ile pazarlama yöntemleri
konusunda teknik destek verilmesi, rekabet edebilirliğini artırıcı nitelikte
uygun ve kaliteli hammaddenin temini için tarım-sanayi entegrasyonunun
geliştirilmesini kapsamaktadır.
IX.
Organize Sanayi Bölgelerinin ve Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşunun
Defterlerine İlişkin Genelge
Bu Genelgenin amacı; Organize Sanayi
Bölgeleri ve Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (“OSBÜK”) tarafından fiziki
veya elektronik ortamda tutulacak defterler ile bu defterlerin onaylanmasının,
kayıt zamanının, onayların yenilenmesinin usul ve esaslarını bildirmek ve
uygulamada yeknesaklığı sağlamaktır.
Bu genelge 4562 sayılı Organize Sanayi
Bölgeleri Kanunu hükümlerine göre kurulan Tarıma Dayalı İhtisas OSB’ler
haricindeki OSB’ler ile OSBÜK’ü kapsamaktadır.
X.
OSB Bilgi Portalı Kurulması ile İlgili 23/09/2019 tarihli ve 539440 sayılı
Genelge
İşbu Genelge ile Coğrafi Bilgi Sistemi
(CBS) altyapısı kullanılarak, organize sanayi bölgelerinin bütün iş
süreçlerinin elektronik ortama aktarılması ve CBS ortamında verilerin
üretilmesi ve gerekli görülenlerin ilgililere servis edilmesi planlanmaktadır.
Bu sistem ile OSB’lerin parsel ve bölge
bazlı bütün verileri elektronik ortamda tutulacaktır. Böylece OSB’lerin
bilgilerine tek bir sistem üzerinden erişilebilmesi sağlanmaktadır. Bakanlığın
bilgi sistemlerinin, OSB’lere dair doğru bilgiler ile güncellenmesi söz konusu
olmaktadır.
XI.
Organize Sanayi Bölgelerince Tutulması, Saklanması ve Yetkililerce Talebi
Halinde İbrazı Zorunlu Defterlere ilişkin Denetimlerde Suç ve Kabahatlerin
Tespiti, Raporlanması ve Yetkili Mercilere İletilmesi Hakkında Genelge
Bu genelgenin amacı, Sanayi ve teknoloji
Bakanlığı Müfettişlerinin Organize Sanayi Bölgeleri denetimleri kapsamında,
4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu 25 inci maddesinde yapılan yollama
uyarınca defterlere ilişkin 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda öngörülen adli
ve idari cezaların tespitine, raporlanmasına ve yetkili mercilere
bildirilmesine dair usul ve esasları düzenlemektir.
İşbu
Genelge 4562 sayılı OSB Kanunu hükümlerine göre kurulan Tarıma Dayalı İhtisas
OSB’ler haricindeki OSB’lerini kapsamaktadır.
OSB’ler
tarafından tutulması zorunlu olan defterler Genelgenin 5 inci maddesinde
belirtilmiştir:
- Yevmiye defteri
- Defteri kebir
- Envanter defteri
- Yönetim kurulu karar defteri
- Müteşebbis heyet toplantı ve müzakere
defteri
- Genel kurul toplantı ve müzakere
defteri
Elektronik ortamda tutulacak defterler
ile ilgili olarak 1 sıra Numaralı Elektronik Defter Genel Tebliği hükümleri
uygulanacaktır.
OSB’nin muhasebesi ile ilgili olarak
defterlere yapılacak kayıtlarda, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerinde
yer alan usul ve esaslara uyulacaktır.
İşbu Genelge kapsamında defterlerin mevcut olmaması veya hiçbir
kayıt içermemesi halinde OSB hakkında adli para cezasına hükmedilebileceği
belirtilmektedir.
İşbu Genelgenin 8-13 maddelerine göre:
- Defterlerin onaylarının
yaptırılmaması veya kanuna uygun surette tutulmaması;
- Defterlerin incelemeye uygun şekilde
tutulmaması;
- Yasaya aykırı envanter çıkarılması
ile görüntü ve veri taşıyıcılara aktarılmış belgelerin sunulmaması;
- Defterlerin ve belgelerin
saklanmaması;
- Defterlerde kasıtlı olarak gerçeğe
aykırı kayıt yapılması ve
- Defterlerin ve belgelerin ibraz
edilmemesi
durumunda OSB’ye idari para cezası
verileceği açık bir şekilde düzenlemektedir.
Av. Ceylan Eruçman
Kaynakça:
1. 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu
m. 5(1)
https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4562&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
https://www.sanayi.gov.tr/sanayi-bolgeleri/organize-sanayi-bolgeleri-hizmetleri
https://kompozit.org.tr/wp-content/uploads/2021/10/Organize-Sanayi-ve-Endustri-Bolgeleri-Hk..pdf
