12.03.1964 tarih ve 11654 Sayılı Resmî Gazetede
Yayımlanan 439 Sayılı Millî Eğitim Bakanlığına Bağlı Yüksek ve Orta Dereceli
Okullar Öğretmenleri ile İlkokul Öğretmenlerinin Haftalık Ders Saatleri ile Ek
Ders Ücretleri Hakkında Kanun ile öğretmenlerin çalışma saatleri
düzenlenmiştir.
İlgili tarihlerden itibaren yapılan değişikliklere
uygun olarak hareket edilmesi herhangi bir sorunla karşılaşılmaması açısından
önem arz etmektedir. Aşağıda dikkat edilecek hususlar başlıklar altında
açıklanmıştır.
·
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI
YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİNİN DERS VE EK DERS SAATLERİNE İLİŞKİN KARAR
Bu kanuna dayanılarak çıkartılan 16.12.2006 tarih ve
26378 Sayılı Resmî Gazetede Yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Yönetici ve
Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar'ın "Aylık karşılığı ders
görevi" başlıklı
5. maddesinde;
" (1) Kapsama dahil örgün ve yaygın eğitim
kurumlarında görevli;
a) Örgün ve yaygın eğitim kurumlarının müdür, müdür
başyardımcısı ve müdür yardımcıları haftada 6 saat,
b) Okul öncesi ve sınıf öğretmenleri haftada 18
saat,
c) Genel bilgi ve meslek dersleri öğretmenleri
haftada 15 saat,
ç) Atölye ve laboratuvar öğretmenleri haftada 20
saat
Ders okutmakla yükümlüdürler. Bu yükümlülük
öncelikle alanlarında, alanlarında ders bulunmayanlara ise ihtiyaç halinde ve
istekleri üzerine alanları dışında ders görevi verilmek suretiyle yerine
getirilir." hükümleri ile öğretmen ve yöneticilerin aylık karşılığı ders
görevi,
"Ek ders
görevi" başlıklı
6. maddesinde ise;
(1) Kapsama dahil örgün ve yaygın eğitim
kurumlarında görevli olup, aylık karşılığı ders görevini tamamlayan;
a) Müdür, müdür başyardımcısı ve müdür
yardımcılarına haftada 6 saate,
b) Genel bilgi ve meslek dersleri öğretmenlerine 6
saati zorunlu olmak üzere haftada 15 saate,
c) Atölye ve laboratuvar öğretmenlerine 20 saati
zorunlu olmak üzere haftada 24 saate,
kadar alanlarında, alanlarında ek ders görevi
verilemeyen veya kısmen verilebilenlere, ihtiyaç halinde ve istekleri üzerine
alanları dışında da ek ders görevi verilebilir.
(2) Okul öncesi ve sınıf öğretmenleri ile
okuma-yazma kurs öğretmenlerinin aylık karşılığı okutmak zorunda oldukları ders
saati dışında ilgili mevzuatına göre fiilen okuttukları her ders saati zorunlu
ek ders görevi sayılır. Ancak, bu şekilde verilecek ek ders görevi haftada,
okul öncesi öğretmenlerinden anaokulları ile kız teknik öğretim okul ve
kurumları bünyesindeki uygulama sınıflarında görevli olanlar için bir sınıfta
bir öğretmenle tam gün eğitim yapılması şartına bağlı olarak 24 saati, diğer
ana sınıflarında görevli öğretmenler ile sınıf ve okuma yazma kurs öğretmenleri
için 12 saati geçemez.
(3) Öğretmenlere, ilgili mevzuatına göre öğretim
yılı başında ve sonunda yaptıkları meslekle ilgili çalışma sürelerinde iki
haftayı geçmemek üzere ve fiilen görev yapmaları kaydıyla haftada 15 saat ek
ders ücreti ödenir.
(4) Birinci fıkranın (c) bendinde belirtilen atölye
ve laboratuvar öğretmenlerinden kendilerine bölüm, atölye ve laboratuvar
şefliği görevi verilenlerin, görev yaptıkları eğitim kurumunun bölüm, atölye ve
laboratuvarlarındaki çalışmaların planlanması, tezgah, makine, araç ve gerecin
sağlanması, bakımı, onarımı ve öğretime hazır halde bulundurulması amacıyla
yaptıkları çalışmaların bölüm şefleri için haftada 10, atölye ve laboratuvar
şefleri için ise haftada 6 saati ek ders görevi sayılır. Bu dersler ders
dağıtım çizelgesinde "Planlama ve Bakım-Onarım Görevi" adıyla
gösterilir ve haftada azami okutabilecekleri ek ders saatleri içinde verilir.
(5) Okul öncesi ve sınıf öğretmenleri ile bölüm,
atölye ve laboratuvar şefliği görevi verilen öğretmenler hariç olmak üzere,
örgün eğitim kurumlarında ilgili mevzuatında belirtilen sosyal etkinlik
faaliyetlerinde danışman öğretmen olarak görevlendirilen öğretmenler ile sınıf
veya şube sorumluluğu verilen sınıf/şube rehber öğretmenlerinin bu görevlerinin
haftada 2 saati ek ders görevi sayılır. Bu dersler, ders dağıtım çizelgesinde
"Öğrenci Sosyal ve Kişilik Hizmetleri" adıyla gösterilir. Bu kapsamda
aynı kişiye hem danışman öğretmenlik hem de sınıf/şube rehber öğretmenliği
görevi verilmesi halinde sadece bir görev için ek ders ücreti ödenir. "
Hükümleri ile öğretmen ve yöneticilerin ek ders
görevleri belirlenmiştir. Öğretmen ve yöneticilerin bu görevleri haricinde
herhangi bir görevi bulunmamaktadır.
Kısacası "657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’na
göre öğretmende bir memurdur ve haftada 40 saatlik çalışması gerektir."
şeklindeki anlayış yanlıştır.
Bu konu hakkında Isparta İdare Mahkemesi 2011/298
Esas No, 2011/1270 Karar No ve 21.12.2011 tarihli kararında;
"657 sayılı Devlet Memurları Kanunu
ile memurların haftalık çalışma saatlerinin düzenlendiği, ancak özel Kanun ve
Yönetmelikler uyarınca farklı çalışma saatleri düzenlenebileceği, bu çerçevede
ilköğretim okulu öğretmenleri için Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve
öğretmenlerinin Ders ve Ek ders saatlerine ilişkin bakanlar kurulu kararı ile
özel düzenlemeler yapıldığı, bu çerçevede ilköğretim okulu öğretmenlerinin
çalışma sürelerinin haftalık toplam 30 saat (18-12) olarak belirlendiği, diğer
yandan günlük ders ve teneffüs sürelerine ilişkin düzenlemelerin de Milli
Eğitim Bakanlığı İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinde yer aldığı
görülmektedir."
şeklinde tespitte bulunarak öğretmenlerin mesai
saatlerinin Millî Eğitim Bakanlığı Yönetici ve öğretmenlerinin Ders ve Ek ders
saatlerine ilişkin bakanlar kurulu kararı olduğunu açıkça vurgulamıştır.
Zira Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2016/28418 E.,
2017/9327 K. ve 30.05.2017 tarihli kararında;
"Davacı
fazla çalışma yaptığını ve ücretlerinin ödenmediğini ileri sürerek, alacak
talebinde bulunmuştur. Davalılar ise, davacının fazla çalışmalarının
bulunmadığını, bir kısım ödemelerin de yapıldığını savunmuştur.
Özel öğretim
kurumlarında çalışan öğretmenlerin aylık ücreti karşılığı olan ders sayısından
fazla derse girmeleri halinde fazla girdikleri ders ücretinin fazla mesai
olarak değil ders ücreti olarak ödenmesi gerekir. Başka bir anlatımla özel
öğretim kurumlarında aylık ücret karşılığı ders sayısından fazla derse
girilmesi durumunda fazladan girilen dersin ücretine hak kazanılır. Buna göre
özel öğretim kuramlarında görev yapan öğretmenlerin fazla mesai iddiaları ancak
aylık ücretin karşılığından fazla derse girmeleri halinde girilen fazla
derslerin ücretlerinin talep edilmesi durumunda söz konusu olabilir.”
şeklinde kararında görüleceği üzere öğretmenleri bu
haktan mahrum bırakılmaktadır, Yargıtay'ın görüşüne göre öğretmen sözleşmeyle
kararlaştırdığı toplam ders sayısından fazla da derse girse; haftalık 45 saati
aşan çalışma da yapsa fazladan girdiği dersler için alabileceği ücret tutarı
ancak ders saati başı aldığı ücret üzerinden hesaplanabilecektir; bunun dışında
öğretmenlerin fazla mesai talep hakkı yoktur.
Bu konuyla ilgili olarak emsal Yerel Mahkeme kararı niteliğinde
olan, Ankara 57. İş Mahkemesinin 2021/1281 E., 2022/765 E. ve 15.09.2022
tarihli kararında;
“…davacı taraf iş akdini haklı nedenle feshettiğini
savunmuş; ancak davacının sistematik mobbinge maruz kaldığına dair somut bir
delil ya da görgüye dayalı tanık beyanının dosyaya sunulamadığı, feshe dayanak
yapılan mobbing iddiasının ispatlanamadığı, BUNA EK OLARAK DAVACININ İŞ TANIMI
KAPSAMINDA OLAĞAN KARŞILANABİLECEK FARKLI BİR KISIM İŞLERDE ÇALIŞTIĞININ DAVACI
TANIKLARININ BEYANLARIYLA DA SABİT OLDUĞU, DAVACININ YAPMIŞ OLDUĞU ÖĞRETMENLİK
İŞİNİN DOĞAL SONUÇLARI OLAN TOPLANTILARA YA DA VELİ GÖRÜŞMELERİNE KATILMA,
MATERYAL HAZIRLAMA SÜREÇLERİNE DAHİL OLMA VB. İŞLERİ YAPMASININ İŞ AKDİNİN
HAKLI SEBEPLE FESHİNİ GEREKTİRMEYECEĞİ, davacının iş akdinin haklı sebeple feshini
gerektirir ölçüde bir gerekçenin dosyaya sunulup ispatlanamadığı anlaşılmakla
davacının kıdem tazminatı talebinin reddine…
…Davacının fazla mesai çalışması yaptığına ya da UBGT günlerinde
çalıştığına dair dosyaya herhangi bir belge sunulmadığı, davacının bu
iddialarını tanıkla dahi ispat edemediği, tanıkların resmi bayramlarda tören
yapıldığına dair soyut beyanları bulunsa da davacının törenlere katılıp
katılmadığı ya da kaç kez törene katıldığı noktasında somut beyanlarının
bulunmadığı anlaşılmakla ispatlanamayan davanın tümüyle reddine…”
şeklinde karar vererek Rehber Öğretmen olarak davalı
şirket kurumunda çalışan davacının davasına ilişkin tümü yönünden reddine karar
vermiştir.
Sonuç olarak bu duruma göre,
·
Öğretmenlerin
haftalık çalışma süresi 40 saat değildir. Çalışma Saatleri girecekleri ders
kadardır.
·
Öğretmenlerin
haftalık girmek zorunda oldukları ders saatleri Millî Eğitim Bakanlığı Yönetici
ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar'ın "Aylık karşılığı
ders görevi"
başlıklı 5. maddesinde Aylık karşılığı ders görevi, "Ek ders görevi" başlıklı 6. maddesinde ise Ek ders görevleri
belirlenmiştir. Öğretmenin bu görevleri haricinde herhangi bir görevi
bulunmamaktadır.
Kişinin iş sözleşmesinde çalışma saatinin 40 saati
geçmeyeceği yazsa dahi bu sözleşme kişinin öğretmenlik göreviyle ilgili olacaktır.
Kişi aynı zamanda müdür, müdür yardımcısı olabileceğinden görevlerindeki
çalışma saati farklılık gösterecektir ve bunun için ek ücret almaktadır. Her
bir görevi için çalışma saati ayrı değerlendirilmelidir.
Av. Ş. Gizem Keskin
Kaynakça:
1. 439 Sayılı Millî Eğitim Bakanlığına Bağlı Yüksek ve
Orta Dereceli Okullar Öğretmenleri ile İlkokul Öğretmenlerinin Haftalık Ders
Saatleri ile Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanun (12.03.1964 tarih ve 11654 Sayılı
Resmî Gazetede Yayımlanan)
2. Ankara 57. İş Mahkemesinin 2021/1281 E., 2022/765
E. ve 15.09.2022 tarihli kararı
