2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 7/p maddesinde, Yükseköğretim Kuruluna yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından alınmış ön lisans, lisans ve lisans üstü diplomaların denkliğini tespit etmek görev olarak verilmiştir.
Bu kapsamda Yükseköğretim Kurulu tarafından, Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği, Yurt Dışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik İşlemlerine İlişkin Çalışma Usul ve Esasları ve Yurtdışındaki Yükseköğretim Kurumları, Programları ve Derecelerinin Tanınmasına İlişkin Usul ve Esasları hazırlanmıştır.
Yönetmelik gereğince, “Tanıma” ve “Diploma Denklik Süreçleri”nde akreditasyon işlemleri Yükseköğretim Kurulu tarafından yerine getirilmektedir.
Öncelikle belirtmek gerekir ki, tanıma ve denklik birbirinden farklı kavramlardır. Yurt dışı bir yükseköğretim kurumunun ve bu kurumun ilgili programının akademik derece vermeye yetkili olduğunun Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilmesi tanımadır. Denklik ise, Yükseköğretim Kurulunca tanınan yurt dışı yükseköğretim kurumlarından ve programlarından alınan ön lisans, lisans ve yüksek lisans diplomalarının, ilgili eğitim düzeyindeki kazanımlar bakımından Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarınca verilen ön lisans, lisans ve yüksek lisans diplomalarına eş değerliğinin tespit edilmesidir.
Bir yükseköğretim kurumunun tanınması için aranan koşullar Yönetmeliğin 5. maddesinde belirtilmiştir. Bu maddeye göre; bir yüksek öğretim kurumunun tanınması için,
1) Diplomayı veren yükseköğretim kurumunun faaliyet gösterdiği ülke yetkili makamlarınca kendi yükseköğretim sistemi içinde akademik derece vermeye yetkili bir kurum olarak kabul edilmiş olması,
2) Bir ülkenin yükseköğretim kurumuna bağlı olarak başka bir ülkede faaliyet gösteren kurumların menşe ülke ve faaliyet gösterdiği ülke tarafından tanınıyor olması,
3) Türkiye’nin üyesi olduğu uluslararası örgütlerin çatısı altında faaliyet gösteren bir yükseköğretim kurumu olması
koşullarından birinin sağlanmış olması yeterlidir.
Bu koşullardan herhangi birini sağlamayan bir yurtdışı yükseköğretim kurumunun tanınması için,
a) Fakülte, program, anabilim dalı, bilim dalı yapılanmalarının Türk yükseköğretim sisteminde bulunan temel esasları sağlıyor olması,
b) Bünyesinde en az üç fakülte ve bir lisansüstü eğitim veren enstitünün mevcut olması,
c) Programlarının Türkiye’deki muadil programların akademik kadro yeterliklerini karşılıyor olması,
ç) Programlarının eğitim sürelerinin örgün veya uzaktan eğitim türünde olması ve AKTS karşılıklarının Türkiye’deki benzer programlar ile uyumlu olması,
d) Kurum ve programlara ilişkin bilgiye ulaşılabilecek açık mekanizmaların mevcut olması,
e) Akreditasyon ve kalite güvence süreçlerinin tam ve anlaşılır olması,
f) En az bir dönem mezun vermiş olması
koşullarının tamamının sağlanması aranmaktadır.
Bir yükseköğretim kurumunun tanınıp tanınmadığının belirlenmesi için “Kurum Tanıma Belgesi” talep edilebilir. Bir yükseköğretim kurumunun Yükseköğretim Kurulu tarafından tanınıp tanınmadığını gösteren, talep edilmesi hâlinde ilgililere verilen ancak diploma denklik belgesi niteliği taşımayan okul tanıma belgesi, kurum tanıma belgesidir.
Kurum tanıma belgesinin verilmesi için talepte bulunabilecek ilgililer sınırlı olup yurt dışında öğrenim görmek isteyen ve öğrenimlerine devam eden öğrenciler, yurt dışındaki yükseköğretim kuruluşlarından Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarına yatay geçiş yapmak isteyen öğrenciler, Türkiye’de lisansüstü öğretime başlayacak olan yabancı uyruklu öğrenciler, başta sağlık ödemeleri için SGK olmak üzere, üniversiteler, Dışişleri Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, barolar, valilikler gibi resmî makamlara bilgi vermek isteyenler ve yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarında alınan doktora eğitimi için doktora denkliği almak üzere Üniversitelerarası Kurul Başkanlığına başvuru yapacak ilgililer Yükseköğretim Kurumuna başvuruda bulunabilirler.
Diploma belgesinin verilmesi için ise, yurt dışındaki üniversitelerin ön lisans, lisans veya yüksek lisans programlarından mezun Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ve yurt dışındaki üniversitelerin ön lisans, lisans veya yüksek lisans programlarından mezun yabancı uyruklular denklik başvurusunda bulunabilirler. Denklik başvurusunun kabul edilmesi neticesinde verilen diploma denklik belgesi diplomanın Türk yükseköğretim sisteminde hangi alan ve düzeye eş değer olduğunu gösterir belgeyi ifade eder.
Denklik başvurusunun usulü, denklik başvurusunun kabul edilmesi için aranan kriterler ve talep edilen evraklar, Yükseköğretim Kurulu tarafından hazırlanan “Yurt Dışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik İşlemlerine İlişkin Çalışma Usul ve Esasları”nda belirlenmiştir.
Öncelikle tanıma ve denklik talebinde bulunacak kişi/vekilinin e-Devlet sistemi üzerinden online başvuru yapması gerekmektedir. Vekaleten başvuracak kişilerin resmi vekaletnamesi aranmaktadır. Başvuru tarihinden itibaren 15 (on beş) iş günü içerisinde Yönetmelik 4. maddesinde sayılan belgeler ile birlikte Yükseköğretim Kuruluna şahsen veya resmî vekâletle başvurulması, Kuruldan online belgelerin aslıyla aynı olduklarına dair tasdik onayın alınması ve sürecin başlatılması gerekmektedir.
Ayrıca talep edilen evraklar bakımından, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için ön lisans ve lisans denklik başvurularında, T.C. vatandaşları için yüksek lisans denklik başvurularında, yabancı uyruklular için ön lisans ve lisans denklik başvurularında ve yabancı uyruklular için yüksek lisans denklik başvurularında istenilen belgeler değişkenlik göstermekte olup güncellendiğinden başvuru öncesinde Yükseköğretim Kurulunun internet adresinden kontrolü sağlanmalıdır.
Başvuru için talep edilen evrakların eksiksiz olduğunun tespit edilmesi akabinde denklik başvurusunu inceleyen Yükseköğretim Kurulu, “Yurt Dışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik İşlemlerine İlişkin Çalışma Usul ve Esasları”nın 13. Maddesinde yer alan şart sağlanması halinde doğrudan denklik verilmesine, 14. Madde kapsamında seviye ve yeterlilik belirleme işlemlerinin uygulanmasına veya 15. Madde gereğince denklik başvurusunun reddine karar verebilir.
Av. Sezer Emre
Kaynakça:
1. Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği
2. Yurt Dışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik İşlemlerine İlişkin Çalışma Usul ve Esasları
3. Yurtdışındaki Yükseköğretim Kurumları, Programları ve Derecelerinin Tanınmasına İlişkin Usul ve Esasları
4. Yurt Dışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik El Kitabı, Yükseköğretim Kurulu, Ankara 2018
